Германия бла Польшаны арасында чабмауну юсюнден кесамат

Википедия — эркин энциклопедияны статьясы.
Герман посол Ганс-Адольф фон Мольтке, Польшаны башчысы Юзеф Пилсудский, герман пропаганда министр Йозеф Геббельс эмда Польшаны тыш ишлерини министри Юзеф Бек Варшавада 1934 джылны 15-чи июнунда тюбешиуде. Германия бла Польшаны арасында чабмауну юсюнден кесаматха къол салыннгандан сора 5 ай ётюб.

«Германия бла Польшаны арасында чабмауну юсюнден кесамат» (башха аты: «Пилсудскийни-Гитлерни актлары»[1][2][3][4][5][6]) — Германия бла Польшаны арасында 1934 джылны 26-чы январында къол салыннган кесаматды.

Тарихи[тюзет | къайнакъны тюзет]

Кесамат, Берлинде Германияны тыш ишлерини министри Константин фон Нейрат бла Польшаны Берлинде посолу Юзефом Липскини арасында 1934 джылны 26-чы январында къол салыннганды. Кесамат Гитлер бла Пилсудскийни башламчылыкълары бла алыннганды. Ол заманнга Пилсудский Польшаны де-юре тамадасы болмаса да, политикасында сёзю ётгенди. Бу Гитлерни башчылыкъгъа келгенден сора Германияны тыш политикада биринчи уллу джетишими болгъанды.

Кесаматха къол салыныуну аллында, Польша Францияны Германия бла къазауатха джетишимсиз алландырыргъа кюрешгенди. Алай а Францияны къазауат идеягъа сууукъ къарауу, эмда 1933 джылны джаыйнда тёртлю пактха къол салыныу (Ингилиз, Франция, Италия, Германия), «уллу» къралла кесини интереслери ючюн «гитче» къралланы интереслерин къурман этериклерине къоркъуу кючленнгенди. Аны эсебинде Германияны келликде агрессиясындан кесин къоруулагъаргъа кюрешиб алыннган кесамат болгъанды. Аны тышында Польшаны позициясына ара-европачы политикада Польшаны, Маджарны, кечирек Словакияны Гитче Антантаны къраллары — Чехословакия, Югославия эмда Румынягъа къаршчы биригиулюк белгиленнгени ауурлукъ бергенди. Польша Германиядан Версаль чеклени тюрлендириуде дагъан излегенди. Бу сакълауланы бир къаууму 1938 джылны Мюнхен келишиулеринден сора толтурулгъандыла, ол заманда Чехославакияны юлешиниунде Польша, бла Маджаргъа да бир кесек территория берилгенди[7].

Кесаматны текстинде, Германия бла Польшаны правительстволары ючюнчю къраллагъа берген борчланыуланы бу кесамат тыймайды эмда тохтатмайды. Кесини кюнбатыш джандашларыны рахатлатыр ючюн, бошалырына джылдан артыкъ къалгъан Польша бла Совет Союзну арасында чабмауну юсюнден кесаматны созгъанды. Алай а ызындан келген джыллада Пилсудскийни правительствосу совет къоркъууну уллугъа санаб, совет-чехословак-поляк антигерман блок къураугъа тыйгъыч салгъанлай тургъанды. Декларациягъа къошакгъа сатыу-алыу бла тенгизчиликню юсюнден кесамат, басманы, кинону, радиону эмда театрны юсюнден айры келишиуле да алыннгандыла. Эки кесамат салгъан къралдан бири ючюнчю кърал бла къазауатха кирсе да, пакт кючде тургъанды. Берлинде журналист Ж.Табуи бла интервьюда посол граф Липский былай айтханды: «Мындан ары Польшагъа Франция керек тюлдю. Телерге керек багъасы ючюн, заманында француз болушлукъ алгъанына да сокъурады».

Гитлер 1939 джылны 28-чи апрелинде Польша Германиягъа Кёнингсбергге экстерриториал шоссе джолну ишлерге эркинлик бермегенни сылтаугъа салыб кесаматны юзеди.

Дагъыда къарагъыз[тюзет | къайнакъны тюзет]

Белгиле[тюзет | къайнакъны тюзет]

  1. ↑ K.Lapter, Pakt Piłsudski-Hitler. Polsko-niemiecka deklaracja o niestosowaniu przemocy z 26 stycznia 1934 r., Warszawa 1962, Cz II dok 11.
  2. ↑ Sabine Hering. Die Geschichte der Sozialen Arbeit in Osteuropa 1900—1960. https://web.archive.org/web/20070927191729/http://www.sweep.uni-siegen.de/Sweep_PDF/4siso%20osteuropa.PDF
  3. ↑ Ernst B. Haas. The Balance of Power as a Guide to Policy-Making. The Journal of Politics, Vol. 15, No. 3 (Aug., 1953), pp. 370—398
  4. ↑ «WAR DEUTSCHLAND ALLEIN SCHULD?» von Prof. Dr. Berthold Rubin, DSZ- Verlag München
  5. ↑ Вольфганг Випперман. Европейский фашизм в сравнении 1922—1982. Перевод с немецкого А. И. Федорова. Wolfgang Wippermann. Europaischer Faschismus im Vergleich. (1922—1982). Suhrkamp 1983 ISBN 3-518-11245-7
  6. ↑ Tajny układ Hitler-Piłsudski? Dariusz Ratajczak. Nr 6 (5.02.2006) https://web.archive.org/web/20070413161450/http://www.myslpolska.icenter.pl/index.php?menu=historia&parStrona=1&nr=2006020506402
  7. ↑ Тибо П. Эпоха диктатур (1918—1947 гг.). М., 1998

Литература[тюзет | къайнакъны тюзет]

Чыкъгъаны — «https://krc.wikipedia.org/w/index.php?title=Германия_бла_Польшаны_арасында_чабмауну_юсюнден_кесамат&oldid=106950»