Аралыкъ

Объектлени салышдыру
ёлчемлери, lg м

-20 —

–

-18 —

–

-16 —

–

-14 —

–

-12 —

–

-10 —

–

-8 —

–

-6 —

–

-4 —

–

-2 —

–

0 —

–

2 —

–

4 —

–

6 —

–

8 —

–

10 —

–

12 —

–

14 —

–

16 —

–

18 —

–

20 —

–

22 —

–

24 —

–

26 —

–

28 —

–

30 —

←

Протонну диаметри — 0,8·10^-15

←

Атом ядрону диаметри — 3·10^-15

←

Атомну ёлчеми — 3·10^-10

←

Тубанда суу тамчы
ёлчеми — 5·10^-6

←

Адамны орта сюеги — 1,7

←

Айны диаметри — 3,48·10⁶

←

Джерни диаметри — 1,3·10⁷

←

Айны орбитасыны диаметри — 3,84·10⁸

←

Кюнню диаметри — 1,39·10⁹

←

Джерни орбитасыны
орта радиусу — 1,5·10¹¹

←

альфа Центавра джулдузгъа дери
узакълыкъ — 4·10¹⁶

←

Къой джолну диаметри — 7·10²⁰

←

Андромеданы тубанлыгъына дери
узакълыкъ — 10²²

←

Кёрюннген аламны ёлчеми — 10²⁷

Аралыкъ — объектлени бири биринден узакълыкъларыны дараджасы (ёлчеси). Евклидни аламыны декарт координатларында аралыкъ — метриканы эм бош юлгюсюдю.

Аралыкъ геометрияны тамал терминиди. Терминнни башха илмулада да кёб хайырландырадыла: астрономия, география, геодезия, навигация эмда башхалада. Тюрлю-тюрлю дисциплиналада бу терминни айры айгъакълауу барды, аланы бир къаууму тюбюнде берилгенди.

Математикада аралыкъ

Эки нохтаны арасында аралыкъ

Википедияда бу теманы юсюнден энчи статья барды: Метрлик алам.

Метрлик алам деб $(M,d)$ экиге айтадыла, ол аны декарт квадратыны кёб затлы саныны кёб $M$ бла $d\colon M\times M\to \mathbb {R}$ функцисындан къуралад, былай болса:

1. $d(x,y)=0\Leftrightarrow x=y$ (таймазлыкъны аксиомасы);

2. $d(x,y)\geqslant 0$ (позитивликни аксиомасы);

3. $d(x,y)=d(y,x)$ (симметриялыкъны аксиомасы);

4. $d(x,z)\leqslant d(x,y)+d(y,z)$ (ючгюлню аксиомамы неда ючгюлню тенгсизлиги).

Бу аксиомалагъа Фрешени аксиомалары дейдиле.

Фигураланы арасында аралыкъ

Геометрияда фигураланы арасында аралыкъ — биринчи фигураныкъы болгъан нохтадан экинчи фигураны нохтасына дери сызкесекни эм аз болургъа болгъан узунлугъуду.

Техникада аралыкъ

Объектлени арасында аралыкъ — эки объект байлагъан сызкесекни узунлугъуду. Бу магъанада аралыкъ узунлукъну ёлчемлиги болгъан физикалыкъ уллулукъду, аралыкъны магъанасы узунлукъну биримлерине белгиленеди.

Физикада аралылкъ

Аралыкъ
Символ	s
Ёлчелеу бирим
ЁС	м
СГС	см

Википедияда бу теманы юсюнден энчи статья барды: Узунлукъ.

Физикада аралыкъ узунлукъну биримлери бла ёлчеленеди, ала асламысы бла ёлчелеу системалада тамал ёлчелеу биримлени бириди. Биримлени халкъла арасы системасында (ЁС) узунлукъну биримине метр алыннганды. Аралыкъ деб дагъыда объектни баргъан джолуна айтадыла. Былай болса аралыкъны (радиус-векторну) заманны ичинде чыгъарылгъаны аралыкъ болады.

Дагъыда къара

• Левенштейнни аралыгъы
• Сызкесек
• Джол

Литература

• Зенитное расстояние // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.