Атмосфералыкъ кёрюнюу

Атмосфе́ралыкъ кёрюнюу (объектни атмосфераны ичи бла кёрюнюуню узакълыгъы) — метеорологиялыкъ уллулукъду; Атмосфераны джарыкъ ётмеклиги эмда хауа неда башха мутхузлукъну юсю бла узакъдагъы объектлени кёрмекликди.

Энчи адырла бла ёлчеленнген кёрюнюу узакълыкъгъа метеорологиялыкъ оптика узакълыкъ (MOR) дейдиле. Аны эски болгъан синоними: Кёрюнюуню метеорологиялыкъ узакълыгъыды (КМУ).

Баш билгиле

Кюндюзгю, ашхамгъы эмда кечеги кёрюнюуню айырадыла. Кечеги кёрюнюуде джарыгъан эмда джарымагъан объектлени да айырадыла.
Кёрюнюу кёрюнюуню узакълыгъы бла танылады, ол демеклик, объектни кёз бла айырмазча болгъунчугъа дери узакълыкъды.
Кёрюнюу хауада букъуну кесекчилерини, ууакъ тамчычыкъланы эмда сууну кристаллчыкъларыны болуууна байламлыды, ала джарыкъны чачыб, кёрюнюуню узакълыгъын талай километрге, бир-бирде уа талай он метрге дери азайтыргъа боладыла.
Чарс, тубан, къарангылыкъ, атмосфера джауумла, боран, букъу боран узакъдагъы затланы джарыкълыкъларын эмда бетлерин сыйыдамлатады, ол себебден аланы кёрюнуюлерин, толусу бла кёрюнмезчагъа дери аман этедиле.
Кёрюнюу адамланы кёзлерини энчиликлерине байламлыды.
Кёрюнюуню узакълыгъы Керти кюнню халыны метеоролгияда халларыны бириди.

Таныуу

Кёрюнюую узакълыгъы узакълыгъы билиннген алай а кёз бла белгиленалмагъан (кёкню фонунда къараннгы болгъан), аллындан сайланнган объектлеге кёре билинеди. Алай а кёрюнюуню интструментал кёрюнюуню ёлчелер ючюн талай фотометрлик адыр да барды, сёз ючюн, трансмиссометр. Ала кёрюнюуню аэродромлада ёлчелер ючюн хайырланады.

Узакъдагъы затланы аман кёрюнюулери, аланы узакълашсала ёлчемлери гитче болууларындан сора да башха чурумла бардыла. Бек уллу затла да къаралгъан нохтадан узакълашсала аман кёрюне башлайдыла, аны чуруму атмосфераны мутхузлугъуду, буну чуруму атмосферада джарыкъны джайылыууду. Хауада аэрозоль къатышланы ёсюую бла бу мутхузлукъ да ёседи.

Кёрюнюуню норма магъанасы (табигъат халла болмаса) шартлы 10 км саналады. Керти кёрюнюу, мылылыкъгъа эмда букъулукъгъа кёре 10-20 километрден 50-100 километрге дери болургъа болады. Бек таза хауада (сёз ючюн Арктикада) кёрюнюуню узакълыгъы 150—200 километр болургъа болады. Джарыкъны джайылыуу быллай хауда асламысы бла атмосфералыкъ газланы молекулалары бла этиледи. Кёб букъу неда конденсатны чыгъармалары болгъан хауада кёрюнюу талай километрге дери, бир-бирде талай джюз метрге дери тюшерге болады. Алай бла, къарыусуз тубанда кёрюнюуню узакълыгъы 500—1000 м, кючлю тубанда неда къумлу боранда 100 метрге неда андан азгъа тюшерге болады.

Къайнакъла

Хромов С. П. Метеорология и климатология. Ленинград.— 1968 г. (орус.)