Баррикада
Баррика́да (фр. Barricade — «тыйгъыч» , фр. Barriques — «бёчке») — къол тюбюнде болгъан материалладан орамны, джолну, тар ёзенни кёнделенине къурулгъан фортификацион бетджанды. Материалгъа къурулуш багуш, терекле, мебель, бёчкеле, бетон блокла, улоу амалла эмда аны кибик. Баррикадала асламысы бла уллу сауутлу конфилктлени неда къозгъалыуланы заманында орам сермешиуледе, эмда моторлу аскерлени тыяр амал бла хайырланадыла. Алай бла, баррикада сермешиуде алгъа уруб келген джауну аллында тыйгъыч болады.
Асламысы бла баррикадаланы джаяу аскерле алыргъа излеселе кёб къурман болгъаны себебли, штурмлу артиллерия бла, танкала бла чачадыла. Артиллерия болмаса, джаяу аскерле баррикадаланы къатында юйлеге кириб, джакълагъанланы къабыргъаларындан эмда артларында урургъа кюрешедиле.
Атыны къуралыуу
[тюзет | къайнакъны тюзет]Аллында баррикадаланы бош чагъыр бёчкеледен къургъандыла (бордо чагъыр тургъан бёчкеге «баррик» дейдиле), ичин да топуракъдан толтургъандыла. Быллай бетджанла 1830 джылны Революциясыны заманында джайылгъандыла.
Тарихи
[тюзет | къайнакъны тюзет]Биринчи кере баррикадала Парижде чыкъгъандыла, анда Орта ёмюрден башлаб хайырланыб башлагъандыла, андан бери хар революцияда ала уллу орун алгъандыла. Сёз ючюн, 1358 джылда дофинни фаворитлерини аман халилерине ачыуланыб парижчиле къозгъалгъандыла, Этьен Марсель орамлада юйлени арасына сынджырла тагъыб баррикадаларын андан да бек бегитгендиле; ала 1383 джылгъа дери тургъандыла. 1588 джылны майында Когда в мае 1588 года III Генрих Парижге 4000 швейцар аскерчини киргизирге излегенинде, шахарчыла баррикадала къургъандыла, ала асыры кючлю къаршчыланнгандан швейцар аскерчиле шахаргъа кирелмей къайтхандыла. 1648 джылны августунда Брусселни (Фронданы бачамасы) тутулгъанына ачыуланыб парижчиле шахарда эки минг чакълы бир баррикада къургъандыла. Уллу француз революцияны заманында баррикада къурулмагъанны орнунда болгъанды, мында халкъ джакъланнган тюл, чабхан болгъанды; 1830 джылны революциясындауа ала уллу роль алгъандыла. 27-чиден 28-чи июлну кечесинде тёрт мингден артыкъ баррикада къурулгъанды. 1848 джылны революцияларында Европаны бютеу уллу шахарлары баррикадала бла танышадыла. Февралда ала Париж (1500 чакълы бир); мартда Вена бла Берлинде, сентябрда Майндагъы Франкфуртда; 1849 джылны майында Дрезденде чыгъадыла. Парижни 1870-71 джыллада къоруулауда Рошфорну башчылыгъында энчи баррикада комиссия къуралады. Парижни къуршалагъан герман аскерле да ара шахаргъа баргъан джоллада баррикадала къургъандыла.
-
Баш тёбенине айландырылгъан конка вагон Одессада. 1905 джылны декабры. -
Варшава къозгъалыуну заманында топуракъдан баррикада. -
Къол тюбюнде материаллагъа къуму бла хызенле, къурулуш багуш, бёчкеле, бетон блокла болургъа боллукъдула. -
Трамвай баррикадада. -
паровозладан баррикада, Варшава, 1944 джыл. -
Баррикада бла траншеяла Варшава къозгъалыуда. -
Мешиналадан баррикада, Варшава, 1944 джыл. -
Баррикаданы къуруу, Берлин ючюн сермешиу, 1945 джыл.
.jpg)
.jpg)
Белгиле
[тюзет | къайнакъны тюзет]Литература
[тюзет | къайнакъны тюзет]- Ср. Vitat, «Les barricades» (1826, новое изд. в «La Ligue, sc é nes historiques», 1861);
- Alix, «Bataille du Paris en juillet» (1830);
- «Der Strassenkampf mit B.» (Берлин, 1849);
- «Guerre des communaux» (Брюссель, 1871);
- Meerheimb, «Geschichte der Pariser Kommune vom 1871» (Берлин, 1878).