МКС (ёлчелеу биримлени системасы)
МКС — ёлчелеу биримлени системасыды, анда тамал биримле узунлукъну метр, массаны бирими килограмм эм заманны бирими секундду. МКС Халкъла арасы биримле системагъа (ЁС) къурамлы кесек болуб киреди, эмда бусагъатда айры магъанасы джокъду[1].
СССР-де МКС-ни асламысы бла механикалыкъ уллулукълагъа ГОСТ 7664-55 эм ГОСТ 7664-61 «Механикалыкъ биримле» тамалларында хайырландыргъандыла. Аны тышында акустикада баш система болуб ГОСТ 8849-58 «Акустикалыкъ биримле» тамалында хайырландырылгъанды[1][2].
МКС-ни андан ары айныуунда МКСА бла МКСК системала чыгъадыла, ала 1970-чи джыллагъа ЁС системагъа къурам кесеклери болуб киредиле.
МКСА
[тюзет | къайнакъны тюзет]МКСА — электрикалыкъ эмда магнит уллулукъланы ёлчелеуню биримле системасыды, анда МКС-ни тамал биримлерине тёртюнчю тамал бирим — электрикалыкъ токну кючюню бирими ампер къошулгъанды.
Системаны къурулушуну принциплерин 1901 джылда итальян инженер Джованни Джорджи[en] теджегенди. Кечирек, 1934 джылда аны Халкъла арасы электротехникалыкъ комиссия сюзгенди эмда тамамы бла 1950 джылда мюкюл этилгенди. 1958 джылда комиссия аннга «Джорджини системасы» атны бергенди, алай а ол ат уллу джайылмагъанды[3][4].
МКСА-да ол бегитилгинчи джайылгъан электрикалыкъ биримле эмда ЁС-деги биримле хайырландырыладыла: вольт, кулон, ом эм башхала. СССР-де МКСА система официал халда ГОСТ 8033—56 «Электрикалыкъ эм магнит биримле» бла бегитилгенди[1].
МКСК
[тюзет | къайнакъны тюзет]МКСК (КСГ) — джылыу уллулукъланы ёлчелеу биримлериди, анда МКС-ни тамал биримлерине тёртюнчю тамал бирим — термодинамикалыкъ температураны бирими кельвин къошулгъанды. 1967 джылгъа дери температураны биримине «Кельвинни градусу» дегендиле, биримлени системасына уа — МКСГ. СССР-де МКСК ГОСТ 8550—61 «Джылыу биримле» бла бегитилгенди [1][5].
Дагъыда къара
[тюзет | къайнакъны тюзет]Белгиле
[тюзет | къайнакъны тюзет]- 1 2 3 4 Деньгуб В. М., Смирнов В. Г. Единицы величин. Словарь-справочник. — М.: Издательство стандартов, 1990. — Б. 108. — 240 б. — ISBN 5-7050-0118-5.
- ↑ Уллу совет энциклопедиядан статья — [ МКС система единиц]
- ↑ Уллу совет энциклопедиядан статья — [ МКСА система единиц]
- ↑ Уллу совет энциклопедиядан статья — [ Джорджи система единиц]
- ↑ Уллу совет энциклопедиядан статья — [ МКСК система единиц]
Джибериуле
[тюзет | къайнакъны тюзет]- МКС системаны суратлауу(ингил.)
