Япон метеорология агентликни шкаласы
Япон Мектеорология Агентликни сейсмик интенсивликни шкаласы (JMA)[1] (Японияда Шіндо сейсмик шкала деб белгилиди)[2] - Японияда джер тебрениу этген грунту локал тититиреуюню къатылыгъыны ёлчелер ючюн хайырланнган шкалады. .
JMA-ны интенсивлик шкаласын моментни магнитудасын (Mw) эмда Рихтерни шкаласы кибик джер тебрениуню берген энергиясыны ёлчелегн шкалала бла алджашдырмазгъа керекди. Меркаллини шкаласы кибик, JMA берген схема да заран келген зонада джайылгъан ёлчелеуле бла джерни юсюнде къаллай бир титиреу болгъанын белгилейди. Джер тебрениуню къатылыгъы санлы шекелде бериледи, аты да shindo (震度, "сейсмик интенсивлик") деб айтылады; магъанасы не къадар мийик болса, о къадар джер тебрениу да кючлю болады
Джер тебрениуню къатылыгъыны тергерге керек болгъан билгилен 670 тинтиу станцияны аулауундан алады.[3][4] Агентлик джамагъатха реал заман режимде кёбчюлюк басым мадарла бла хапарландырыу джибереди[5] болууланы заманын, эпицентрин эмда болургъа боллукъ заранларыны юсюнден билдиреди.
Тарихи
[тюзет | къайнакъны тюзет]JMA интенсивликни шкаласын биринчи кере 1884-чю джылда чыгъаргъанды, анда тёрт дараджа болгъанды bi , jaku (弱, къарыусуз), kyo (強, кючлю) эмда retsu (烈, бек кючлю). 1898-чи джылда шкаланы дараджасы 0-7 схемагъа кёчгенди.
1908-чи джылда шкаланы хар дараджасына ачыкълау берилгенди, джер тебрениуню къатылыгъын а уа хар тинтилген джерде джер тебрениуню адамлагъа берген заранына кёре тергеб башлагъандыла. Бу амал Мейдзи кёзюуню заманында кенг хайырландырылыб башлагъанды, Шова кёзюуде эсе уа бир аз тюзетилгенди.
1995-чи джылда Ханшиднде уллу джер тебрениуде тебрениуню къатылыгъы шкаланы эм уллу магъанасына чыкъгъанындан сора (7), 5 эмда 6 къатылыкълагъа джангы дараджа магъанала берилгенди, шкала энди 10 атламдан къуралгъанды: 0–4, тёбен / огъары 5 (５弱/５強, "къарыусуз / кючлю" 5), тёбен / огъары 6 (６弱/６強"къарыусуз / кючлю" 6) эмда 7. Бу шкала 1996-чы джылдан бери хайырландырылады.
Шкаланы суратлау
[тюзет | къайнакъны тюзет]
JMA-ни шкаласы 0-7 арасында сейсмик къатылыкъны дараджаларын кёргюзеди, кеси да Японияда хайырландырылмагъан Меркеллини шкаласына ушайды. Джер тебрениуню юсюнден отчётла реал заманда автомат халда бютеу заран кёрген районда грунтну терклениуюню тергеуюню тамалында бериледиле, JMA эсе уа баргъа джер тебрениуню къатылыгъыны тинтиу нохталада джерни терклениуюню тамалында береди. Джерни терклениую бла джер тебрениуню къатылыгъыны арасында туура корреляция болмагъаны себебли (бу силкниулени баргъан заманларына да байламлыды[6][7]), таблицада берилген джерни терклениуюню магъаналары джууукълашыу халда берилгенди.
| Къатылыгъы | Сезилиую: адамла ючюн |
В приміщенні | Арбазда | Джашалгъан мекямла | Башха мекямла | Комунал къурулушла | Джер эмда сыртла | Джерни максимум терклению[9] | Меркаллини шкаласында эквиваленти |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 0 / 0–0.4 | Адамланы асламысы сезмейди. | Юй ичинде затла тебмейдиле. | Оюлуусуз | <0.008 m/s2 | I | ||||
| 1 / 0.5–1.4 | Кёб къабатлы мекямланы баш къабатларында бир къауум адамла ангылайдыла | Затла чайкъалыргъа эмда зынгырдагъа боллукъдула. | Оюлуусуз | 0.008–0.025 m/s2 | I–II | ||||
| 2 / 1.5–2.4 | Мекям ичинде адамланы асламысы ангылайды. Сескекли джукълагъан адамла уянадыла. | Тагъылгъан затла чайкъаладыла. | Оюлуула болмагъанлай силкиниу. | Оюлуусуз | 0.025–0.08 m/s2 | II–IV | |||
| 3 / 2.5–3.4 | Мекям ичинде болгъан адамланы барысы да ангылайды. Бир къаууму къоркъады. | Ичиндеги затла иги зынгырдайдыла, огъары джерледе тургъанла тюшерге боллукъдула. | Электрокъууат берген чыбыкъла чайкъаладыла. Эшик аллында адамланы да асламысы ангылайды. | Юйле кючлю титирерге боллукоъдула. Джер тебрениулеге чыдамсыз юйледе бир къауум заран болургъа боллукъду. | Джер тебрениулеге чыдамсыз эски мекямлада бир кесек оюлуу. Джер тебрениуге чыдамлы мекямлада да ууакъ заранла. | Хатасы тиймейди | 0.08–0.25 m/s2 | III–IV | |
| 4 / 3.5–4.4 | Адамланы кёбюсюн къоркъутады. Бир къаууму арбазгъа къачадыла. Джукълаб тургъанланы асламысы уянады. | Тагъылгъан затла эмда табхалада сауут зынгырдайды. Бегитилмеген затла тюшедиле. Таууш келеди. | Электрокъууат чыбыкъла чайкъаладыла. Тышында адамла да титиреуню ангылайдыла. | Джер тебрениулеге кючлю чыдамлары болмагъан мекямлада аз оюлуула бардыла. Мекямланы асламасы титирейди, къабыргъала джарылыргъа боладыла. Адам джашагъан юйле титирерге боладыла. | Адам джашамагъан мекямлада бир къауум оюлуу. Джер тебрениуге чыдамлы конструкциялагъа ууакъ заран. | Электриканы бериуде тыйылыула | Грунтда не тайыу, не да джарылыу джокъду | 0.25–0.80 m/s2 | V–VII |
| 5– (5-lower) (5弱) / 4.5–4.9 | Адамланы асламысы къоркъуудан къорууланыргъа излейди, эшик аллына къачыб чыгъады. Бир къауум адам къыйналыб джюрюйдюб. | Тагъылгъан затла кючлю чайкъаладыла. Бегитилмеген затланы асламысы тюшеди. Табхаладан сауут, китабла тюшедиле; мебель орнундан тебеди. | Багъанала чайкъаладыла. Терезеле сынаргъа неда тюшерге боллукъдула, шлакоблокдан кючлендирмей къаланнган къабыргъала оюлургъа боллукъдула, джолланы бир къаууму оюлады. | Бек чыдамсыз болмагъан джашагъан мекямланы къабыргъалары эмда багъаналары оюлуругъа боллукъдула | Джер тебрениуге чыдамы уллу болмагъан мекямланы къабыргъаларында джарылыула. Тюз эмда джер тебрениулеге чыдамлы мекямлада уллу болмагъан оюлуула | Автомат клапанла турмуш газны джукълатадыла. Суу бериуде тыйылыула боладыла. Чыракъ джукъланады. | Джумушакъ топракъ титирерге болады. Тау породаланы оюлургъа боладыла, сыртлада тайыула болургъа боллукъду. | 0.80–1.40 m/s2 | V–VIII |
| 5+ (5-upper) (5強) / 5.0–5.4 | Кёб адам бек къоркъубду, джюрюген къыйын тиеди. | Табакъланы асламысы эмда китабла табхаладан тюшедиле. Телевизорла ауаргъа боладыла, ауур мебелни эмда комодну эшиклери эмда тартхычлары кеслери аллына ачыладыла, эшик башланы деформациялары эшиклени джабылмаз халгъа келтиреди. | Темир бла кючлендирилмеген къабыргъала оюлургъа, сын ташла ауаргъа боллукъдула. Кёб автомобиль тохтайды, силкиниуден джюрютген бек къыйын болады. Табсыз салыннган сатыу-алыу автоматла ауаргъа боллукъдула. | Джер тебрениуге кючлю чыдамлыкълары болмагъан мекямла эмда джашагъан юйлеге заран болады, къабыргъалары эмда багъаналары джампайыргъа боллукъдула. | Къабыргъалада орта эмда уллу джарылыула боладыла. Джер тебрениуге уллу чыдамлыгъы болмагъан мекямланы аркъаулары эмда багъаналарында, бир къауум джер тебрениуге чыдамлы мекямлада да джарылыула боладыла. | Газ эмда суу быргъыла чачылгъандыла. (Бир къауум регионлада газ эмда суу бериу тохтатылгъанды.) | Джумушакъ топракъда джарылыула болургъа болады. Тау породала оюлудыла. | 1.40–2.50 m/s2 | VI–IX |
| 6– (6-lower) (6弱) / 5.5–5.9 | Сирелиб тургъан къыйынды. | Ауур эмда бегитилмеген мебелни асламысы орнундан тебеди неда ауады. Эшикле ачылалмаз болумгъа келедиле. Бютеу затла кючлю чайкъаллыкъдыла. | Тышында бек кючлю сезиледи. Чыракъ багъанала эмда электрика багъанала ауаргъа боладыла, аууб от тюшюрюрге да боллукъдула. | Джер тебрениуге бек уллу чыдамлыгъы болмагъан мекямла оюладыла, башхалада да уллу заран болады, къабатла бир-бири юсюне тюшедиле. | Джер тебрениуге бек уллу чыдамлыгъы болмагъан мекямла кёб бармай оюлургъа боладыла. Сейсмочыдамлы мекямланы къабыргъаларында да уллу джарылыула бардыла. Бир къауум мекямлада къабыргъа плитка эмда терезе панелле чачылыб тюшедиле. | Газ эмда суу быргъыла чачыллыкъдыла. Газ, суу эмда электрика бериу тохтатылады. | Джерде бек уллу болмагъан эмда орта джарылыула кёрюнедиле, уллу тайыула боладыла. | 2.50–3.15 m/s2 | VIII–X |
| 6+ (6-upper) (6強) / 6.0–6.4 | Адам сирелирча тюлдю; сюркелмей бир джерден бир джерге барырча тюлдю. | Ауур эмда бегитилмеген мебелни асламысы ауады эмда тёнгерейди. | Терекле кючлю чайкъалыуда ауаргъа боладыла. Кёпюрле эмда джолла орта эмда уллу заран аладыла. | Джер тебрениуге бек уллу чыдамлыгъы болмагъан мекямла оюладыла неда бек уллу заран аладыла. Бир къауум чыдамлы мекямла да ол халгъа келедиле. Кёб къабатлы кёб фатарлы юйле саулай неда оюладыла неда уллу заран аладыла. | Кёб къабыргъа ауады неда эм азы бла уллу заран алады. Джер тебрениуге чыдамлы мекямла да уллу заран аладыла. | Газ эмда суу быргъыла чачыладыла. Уллу районлада электрика, суу, газ бериу тыйылады. | Джерде джарылыула бардыла, джер тайыула боладыла. | 3.15–4.00 m/s2 | IX–X |
| 7 / 6.5 and up | Титиреуден джыгъыладыла, джюрюрча тюлдю. | Ауур эмда бегитилмеген мебелни асламысы ауады эмда тёнгерейди. | Мекямланы асламысында къабыргъа плитка эмда терезе панелле чачыладыла эмда тюшедиле. Бир къауум темир-бетон къабыргъала оюладыла. | Адам джашагъан мекямланы асламысы джер тебрениуге чыдамлылыкъларына къарамай не оюладыла неда уллу заран аладыла. | Мекямланы асламысы неда барысыда уллу заран аладыла. | Электрика, газ эмда суу бериу тыйылады. | Джерде уллу джарылгъанла бардыла, сыртла оюладыла, джер тебиуле боладыла, была барысы да топография энчиликлени тюрдлендирирге боладыла. | 4 m/s2 аслам | X–XII |
Дагъыда къара
[тюзет | къайнакъны тюзет]- Джер тебрениуню магнитудасы
- Джер тебрениу
- 12-баллыкъ сейсмик шкала
- Меркаллини шкаласы
- Росси-Форелни шкаласы
- Фудзитаны шкаласы
- Европа макросейсмик шкала
Белгиле
[тюзет | къайнакъны тюзет]- ↑ This is the official name; see http://www.jma.go.jp/jma/en/Activities/earthquake.html [Архивленнгенди 22 март 2016 мында: Wayback Machine.] and http://www.jma.go.jp/jma/en/Activities/inttable.html [Архивленнгенди 19 март 2021 мында: Wayback Machine.], both of which treat it as a proper noun.
- ↑ "A closer look at the shindo seismic scale" (in Japanese). Тинтилгенди: 25 март 2020.
- ↑ "About The JMA's strong ground motion monitoring" (in Japanese). Тинтилгенди: 22 январь 2019.
- ↑ List of current and past JMA seismic intensity observation points (in Japanese). Тинтилгенди: 22 январь 2019.
- ↑ Japan Meteorological Agency – Earthquake Information. Тинтилгенди: 8 февраль 2021.
- ↑ Seismic intensity and acceleration (Japanese). Ал къайнакъдан архивация этилгенди (5 июль 2008). [Архивленнгенди 2008-07-05 мында: Wayback Machine.]
- ↑ Agency, 気象庁 Japan Meteorological 気象庁 – 計測震度の算出方法. Тинтилгенди: 8 февраль 2021.
- ↑ JMA seismic intensity scale. Тинтилгенди: 8 февраль 2021.
- ↑ The Great Hanshin Earthquake Disaster (9 сентябрь 2006). Ал къайнакъдан архивация этилгенди (9 сентябрь 2006). [Архивленнгенди 2006-09-09 мында: Wayback Machine.]