17 октябрь 1905 джыл Манифест бетни къайнагъына къара

[[Файл:October_Manifesto_1.jpg|thumb|right|300px|Спб. шахар башчылыкъны хапарлары. 18-чи октябрь 1905 дж.]]
'''Кърал мизамны ашхыландырыууну юсюнден мийик манифест''' ('''Октя́брь манифе́ст''') — {{OldStyleDate|30-чу|октябрда|1905|17}} баямланнган [[Эресей империя|Эресей империяны]] Баш Властыны закон актыды. Документни [[Витте, Сергей Юльевич|Сергей Витте]], Имератор [[II Николай]]ны буйругъу бла джарашдыргъанды. Бу манифестни чыгъыууну баш чуруму, ол заманлада тохтаусуз революцион къозгъалыула болгъанды. Октябрда Москвада [[забастовка]] башланады, ол бютеу къралны кючлеб, Бютеуроссия октябрчы политикачы стачка болады. 12-18-чи октябрда, индустрияны тюрлю-тюрлю санагъатларында стачкагъа 2 миллион ишчиден артыкъ адам къошулгъанды. Бу бютеу къарлны аякъландыргъан стачка, артыкъсыз да темир джолчуланы забастовкалары имераторну бу атлам этерге зорлайды.

== Тарих  магъанасы ==
[[Файл:Repin 17October.jpg|thumb|right|300px|[[Илья Репин]]. ''17-чи Октябрь 1905'']]
Манифест Эресей патчахны закон къурауда энчи властыны патчах бла закончыгъарыучу (келечиликчи) органы [[Эресей Империяны Кърал Думасы|Кърал думаны]] арасында юлешеди.

[[II Николай|II Николайны]] [[1905 джыл]]ны 6-чы августундан «[[1905 джылны 5-чи август манифести|Кърал думаны къуралыууну юсюнден манифести]]»  <ref>[http://www.rusempire.ru/pravovye-akty/vysochayshiy-manifest-ot-6-avgusta-1905-g.html Высочайший манифест от 6 августа 1905 г.]</ref> бла бирге, бу манифест оноугъа къошулгъан [[парламент]] къурайды, аны мюкюлю болмай бир закон да ишлеб башларгъа мадары болмайды. Алай а аны бла бирге, Император Думаны чачаргъа эмда аны оноуларын [[вето]] бла тохтатыргъа хакъны кесине къояды. Бу хакъ бла патчах хайырланыр ючюн да къалмагъанды. 
Аны бла бирге Манифест граждан хакъла бла эркинликле бергенди: [[намыс эркинлик]], с[[ёз эркинлик]], [[джыйылыуланы эркинлиги]] эмда биригиуле къуралыуда эркинлик.

Кърал Дума манифестни къабыл этгендинде сора Империяны баш законларына тюрлениуле этиледиле, бу тюрлениулеге Эресейни биринчи конститутциясы дерге боллукъду.

[[Либералла]] манифестге бек къууаныб тюбегендиле. Онг къанатха джууукъ болгъан кёб либерал, революцияны нюзюрюне джетилген оюмгъа келгендиле. Алай а либерал джамагъатда да бу манифестни барысы да ачыкъ къучакъ бла аллына чыкъмагъандыла. Ол заманда либерал къымылдауда белигили политик П. Н. Милюков, манифест баямланнган заманда Москвада болгъанды. Мында Литература кружокда, Манифестни юсюнден хапар алыннгандан сора, аны адамла къолларына кёлтюрюб, ресторан залны арасына келтиредиле, тепсини юсюне миндириб, къолуна да шампан бокалны тутдуруб, сёз айтырын излейдиле. Кадет партияны келликде ауушунмазлыкъ алчысы, киши сакъламагъан сёзлени айтады: «Тюрленнген джукъ джокъду, къазауат андан ары барады».
[[Конституцион-демократ партия|Кадетлени партиясыны]],  «[[17-чи октябрны Бирлиги]]»  эмда башха политика биригиулени къуралыуу бошалады.

[[Большевикле]] Октябрь манифестни кёзбау баямлаб, бютеу сол кючлени манифестни бойкот этерлерине чакъырадыла<ref>[https://web.archive.org/web/20100911015845/http://www.akm1917.org/teo/vkpb/kurs_03.htm История ВКП (б). Краткий курс]</ref>.


== Белгиле ==
{{белгиле}}

[[Категория:Россияны тарихи]]