Губертусбург мамырлыкъ
Губертусбург мамырлыкъ (нем. Frieden von Hubertusburg) — Лейпцигден узакъ болмай саксон уучу къала Губертусбургда (нем. Hubertusburg), 15-чи февраль 1763 джыл Пруссия, Австрия эм Саксонияны арасында Джетиджыллыкъ къазауатны (1756—1763) бошагъан мамырлыкъ кесаматды.
Пруссия бла Саксонияны арасында кесаматда 11 статья бла 3 айры келишу болгъанды, Пруссия бла Австрияны арасында — 21 статья бла эки къошакъ джашыртын келишиу.
Австрия Пруссиядан бютеу джер дауланы ызына алгъанды (Силезия бла Грауденц), Пруссия эсе уа къазауатдан чыкъгъан заран ючюн компенсация излеуню тохтатханды.
Прусс аскерлени Саксониядан чыгъыуу ючюн Австрия аскерлерин Глац графлыкъдан (бусагъатда Польшада Клодзко шахар) чыгъарады. Бютеу джесирле эмда аманатха алыннганла башларына бош болургъа, зор бла аскер къуллукъгъа чакъырылгъанла демобилизация этерге оноу этилгенди.
Пруссия Силезияны католиклерине дин тутуу эркинлик эмда иеликлерине тийилмеу хакъла бергенди, Австрия кючлеген прусс архивлени къайтаргъанды.
Пруссия Саксониягъа Польша бла тыйгъычсыз байламны джюрютюуге гарантия бергенди, прусс территориядан саксон аскерлени ётюулерин да алай. Эки джан да сатыу-алыуну айныууна болушлукъ болургъа борчланнгандыла.
Сыр статьялада Пруссия, Сыйлы Рим империяны джангы башчысын сайлауда Мария Терезияны джашы ючюн ауазын берирге сёз бергенди.
Алай бла, кесаматха кёре къазауатха дери статус-кво орнуна келеди. Адамланы, Европада эм узун къазауатланы биринде аллай бир къанны бошуна нек тёгюлгенин огъурамагъанларын ангыларгъа боллукъду. Алай а башха джаны бла къарасанг, бу кесаматны Германия бла Европаны тарихлеринде бек уллу магъанасы болгъанды: Пруссия алчы европалы къраллагъа тамамы бла къошулады, Пруссияны гегемониясында немец джерлени бирлешиу процесси башланады, Европаны айныуу биз тарихден таныгъан джолгъа тюшеди.
Литература
[тюзет | къайнакъны тюзет]- Droysen, Johann Gustav: Geschichte der preußischen Politik, Theil 5: Friedrich der Große, Veit, Leipzig 1881