Къочхарланы Къасбот
Къочхарланы Багъырны джашы Къасбот (10 ноябрь 1834 джыл — 24 декабрь 1940 джыл) — къарачай халкъ джырчы болгъанды.
Биографиясы
[тюзет | къайнакъны тюзет]1834 джыл ноябрны 10-да Учкуланда туугъанды. Сабийликден огъуна малчылыкъны къыйынын-зауугъун да сынай, ишде санын чыныкъдыра, джырла тинин айныта ёсгенди.
Багъыр улу, джамагъатны джашауунда тюрлениулеге, аны къууандыргъан эмда джарсытхан затланы, игиликге-ашхылыкъгъа къуллукъ этген адамланы юслеринден кесини энчи сёзюн айта, джырла къурай да джырлай, атын халкъда айтдыргъанды.
Къасбот джырлары бла халкъыны тарихин хапарлагъанды, дерге боллукъду. Анга «Дебош», «Къанамат», «Микоян-Шахар», «Колхоз джашау» деген джырлары, дагъыда кёб назмулары шагъатдыла. «Айджаякъ» бла «Хорасан» деген лирикалы поэмалары уа халкъ джырчыны сезим дуниясыны теренлигин кёргюзген бла биргелей, тилибизни байлыгъын, ариулугъун да танытады.
Къочхарланы Къасбот 1940 джыл декабрны 24-де 106 джылында Учкуланда ауушханды.
Литература
[тюзет | къайнакъны тюзет]Энчи китаблары
[тюзет | къайнакъны тюзет]- Къочхарланы Къасбот. Сайламалары. Черкесск, 1964.
- Къочхарланы Къасбот — халкъ джырчыланы тамадасы. Назмула, джырла, поэмала. Китабны джарашдыргъан, ал сёзюн джазгъан Хабичланы М. Черкесск, 1986.
- Къасбот. Избранное. Песни, стихи, поэмы. Автор предисловия и составитель Суюнчев А. Карачаевск, 2001.
Джыйым китаблада
[тюзет | къайнакъны тюзет]- Кочкаров К. Песни. // Литературный сборник. Ворошиловск, 1939.
- Кочкаров К., Семенов И. Стихи и песни. Составление и обработка Э. Капиева. Пятигорск, 1940.
- Къарачай. Поэтлени альманахлары. Микоян-Шахар, 1940.
- Джюрек джырлайды. Черкесск, 1958.
- Къарачай поэзияны антологиясы. Ставрополь, 1965.
- Къарачай-малкъар адабиятны антологиясы. Анкара, 2002.
- Антология литературы народов Северного Кавказа. том 1. Главный редактор и составитель Казиева А. Пятигорск, 2003.
- Къарачай поэзияны антологиясы (XVIII—XX ёмюрле). Ал сёзню Байрамукъланы Ф. И. джазгъанды. Китабны джарашдыргъанла: Байрамукъланы Ф. И., Акъбайланы А. А., Москва, 2005.
Чыгъармачылыгъыны юсюнден
[тюзет | къайнакъны тюзет]- Шуровский В. По Карачаю летом 1907 г. // Еженедельник Русского горного общества. VIII. М., 1908,1912.
- Филонович Ю. Народный поэт Карачая… // «Литературная газета», 26.06.1939.
- Кабаченко Е. Народный певец Касбот Кочкаров. // «Ставрополье», № 8, 1958.
- Акъбайланы М. Къасбот. // Къочхарланы Къасбот. Сайламалары. Черкесск, 1964.
- О Касботе. // Караева А. Очерк истории карачаевской литературы. М., 1966.
- Егорова Л. Дороги дружбы, Черкесск, 1969.
- Народные певцы. // Ортабаева Р. Карачаево-балкарские народные песни. Черкесск,1977.
- Багъыр улу Къасбот. // Ортабайланы Р. Къара сууну къатында. Черкесск, 1981.
- Хабичев М. Старейшина карачаевских поэтов. // «Литературная Россия», 16.11.1984.
- Хабичланы М. Къочхарланы Къасбот — халкъ джырчыланы тамадасы. Черкесск, 1986.
- Айджаякъ. // Байрамукъланы Х. Гюрбеджи. Черкесск, 1987.
- Къочхарланы Къасбот. // Биттирланы Т. «Итиль суу агъа турур…». Нальчик, 1998.
- Народные певцы Карачая К. Кочкаров, А. Джанибеков, И. Семенов. // Чанкаева Т. Эволюция карачаевской литературы: проблематика, поэтика, межлитературные связи. М.-Ставрополь, 2004.