Нартюх

Википедия — эркин энциклопедияны статьясы.
    Бу атны (неда терминни) башха магъаналары да барды, къарагъыз: Нартюх (магъаналары).
Zea mays "fraise"
Zea mays "Oaxacan Green"
Zea mays 'Ottofile giallo Tortonese'

Нартюх неда джюгери[1] (лат. Zea mays L. ssp. mays неда Zea saccharata Sturtev[2]) — Къылчыкълы битимле (Poaceae) юйюрден нартюх тукъумну (Zea L.) джангыз культуралы келечисиди. Культура нартюхден сора да Zea тукъумгъа тёрт тюрлю киреди — Z. diploperennis, Z. perennis, Z. luxurians, Z. nicaraguensis, эмда кийик ёсген юч тюб тюрлю — Z. mays: ssp. parviglumis, ssp. mexicana эм ssp. huehuetenangensis. Белгиленнген таксонладан кёбюню буруннгу Мексикада культура нартюхню селекциясында ролю болгъаннга саналады.

Нартюх, культурагъа 7—12 минг джыл мындан алгъа бусагъатдагъы Мексика территориясында чыгъарылгъанды. Бусагъатдагъы Оахака (Гвила Накитц дорбун) бла Пуэбла (Теуакан шахарны къатында дорбун) штатланы территориясында культура нартюхню эм эски табылгъанлары бизни эрагъа дери 4250 бла 2750 джылладандыла. Ол заманда нартюх качанла бусагъатдагъыладан эсе 10 къат чакълы бирге гитче болгъандыла, эмда узунлукълары 3—4 см болгъанды.

Экономика[тюзет | кодну тюрлендир]

Дунияда нартюх

чыгъарыу (минг тонна)

1965 226 544
1970 265 831
1975 341 661
1980 396 623
1985 485 527
1990 483 343
1995 517 329
2000 592 472
2005 713 458
2006 706 656
2007 789 641
2008 826 718
2009 818 823
Эм кёб нартюх чыгъаргъан 15 кърал (минг тонна)
Къралла 1985 1995 2005 2009
Американы Бирлешген Штатлары АБШ 225 453 187 969 282 261 333 011
Къытай Халкъ Республика Къытай 64 102 112 361 139 498 164 107
Бразилия Бразилия 22 018 36 267 35 113 51 232
Мексика Мексика 14 103 18 352 19 338 20 142
Индонезия Индонезия 4 329 8 245 12 523 17 629
Индия Индия 6 643 9 534 14 709 16 680
Франция Франция 12 409 12 739 13 687 15 288
Аргентина Аргентина 11 900 11 404 20 482 13 121
Къыбыла-Африкан Республика КъАР 8 444 4 866 11 715 12 050
Украина Украина н/д 3 391 7 166 10 486
Канада Канада 6 969 7 270 9 332 9 561
Румыния Румыния 11 903 9 923 10 388 7 973
Италия Италия 6 356 8 454 10 427 7 877
Маджар Маджар 6 817 4 649 9 050 7 528
Нигерия Нигерия 1 826 6 931 5 957 7 338
Къайнакъ: БМО-ну ашарыкъ эм эл мюлк организациясы

Дагъыда къарагъыз[тюзет | кодну тюрлендир]

Белгиле[тюзет | кодну тюрлендир]

  Бу, тамамланмагъан статьяды. Сиз болушургъа боллукъсуз проектге, тюзетиб эм информация къошуб бу статьягъа.