Орналыу ыз
.jpg)
Орналыу ыз (толу аты: Дайым чууут орналыуну ызы[1]) — Россия империяда 1791 джылдан башлаб 1917 джылгъа дери (де-факто 1915 джылгъа дери) — чууутлуланы (иудейлени) дайым орналыуларыны территориясыды, аны тышында алагъа орналгъан джасакъ болгъанды[2]), бу адамланы санына талай категория кирмегенди, аланы ичинде сёз ючюн, биринчи гильдияны саудюгерлери, баш окъуулула, къуллукъларын тындыргъан рекрутла, цехлеге бегиген санагъатчыла, къарайлыла (караимле).
Орналыу ызны территориясы аллында II Екатеринаны 1791 джылда указы бла чууутлулагъа орналыргъа эмда сатыу-алыу этерге эркин болгъан джерле кибик айгъакъланнганды. Бу Речь Посполитаны юлешиуюнден сора, аны кюнчыгъыш кесеги чууутлула да анда болуб Россиягъа къошулгъаны бла къуралгъанды. Орналыу ыз, Поляк Патчахлыкъны, Литваны, Белоруссияны, Бессарабияны эмда бусагъатдагъы Украинаны джерлерини асламы территориясында, энчи айгъакъланнган шахар типли джерлешим пункланы алгъанды (местечкола, элледе чууутлулагъа джашаргъа эркинлик болмагъанды[3].
Белгиле
[тюзет | къайнакъны тюзет]- ↑ Къысха чууут энциклопедиядан статья — черта оседлости
- ↑ 19 ёмюрню орус хакъ актларында «чууутлу» термин хайырланнганды, аллында аны магъанасы кагалгъа къошулгъан адам болгъанды; 20 ёмюрню башында юрист адабиятда эсе уа кёбюсюне «иудей дин тутхан адам» деген термин джюрюгенди (сёз ючюн: М. С. Иоффе. Важнейшие законодательные акты (1908—1912 гг.). СПб., 1913, 792 бет.
- ↑ Геллер М. Я. История Российской империи. В трех томах. М.: Издательство «МИК», 1997 ISBN 5-87902-073-8 ISBN 5-87902-074-6 Том 2 Глава 9 РЕАЛЬНОСТЬ И МЕЧТЫ АЛЕКСАНДРА I