Компьютер
1: Монитор
2: Ана плата
3: Процессор
4: ATA порт
5: Оператив эс
6: Кенгертиуню карталары
7: Джанландырыучу блок
8: Дисковод
9: Къаты диск
10: Клавиатура
11: Компьютер чычхан
Компью́тер (ингил. computer — «санаучу», «тергеучю»), электрон санаучу мешина (ЭСМ) — санаучу машина, информацияны берирге, сакълаугъа эмда джарашдырыугъа джораланыб этилген машинады.
«Компьютер» бла «электрон санаучу машина» атла синонимледиле, алай бусагъатда экинчи ат къуру юрист документледе, дигитал электрониканы инженерлери бла, эмда 1940-1980-чы джылладагъы компьютер техниканы белгилеуде хайырланады.
Тергеулени болушлугъу бла компьютер билгилени айгъакълы бир алгоритмге кёре джарашдырады. Компьютер баджаргъан къаллай проблема да тергеулени тизгини кибик салынады.
Компьютерын механикле вариантше-влак (механикле сынан компьютер) айдеме тукымын чумыр возалтше эртыкше мучко палдырнышт гынат, икымше электрон компьютер-влак XX курым кыдалне (1940-1945) ворандаралтыч. Нуно посна пӧлем кугытан лийыныт. Нуно электричествым кызытсе компьютер деч таҥастарымаште икмыняр тӱжем пачаш утла шукерак кочкыныт. Кызытсе компьютерлан интегральный схема негызым пышта. Тудлан кӧра кызытсе компьютер-влак ончычсо компьютер-влак деч амион-камысыр пачаш кугурак лектышым пуышо улыт да палынак изи верым налыт. Куштылго компьютер тыгай изи, тудым изи кӱсен устройствыш чыкаш лиеш. Информационный курымышто персональный компьютер юмоҥа гае, шукышт персональный компьютерым компьютер маныт. Туге гынат, MP3-плеер гыч тӱҥалын сар кÿртньыгайык марте, модыш гыч тӱҥалын йӧнозанлык робот марте, кӧргыштыме (embedded) компьютер-влак утларак улыт.
Инструкций лӱмерым шарнен кертмаш да тудым ыштен шуктмаш компьютерым шукышӧрынаным ыштен, калькулятор дечын ойырен. Инструкций лӱмер программе маналтеш. Чырч-Тьюринг тезис тиде шукышӧрынан улмыжым математик семын умылтара: кеч-могай эн изи кертмаш дене компьютер керек-могай вес компьютер семын тыгаяк сомылым ыштен кертеш. Садлан ситыше жапым да шарнымверым (storage) пуаш гын, вапшбук гычын тӱҥалын суперкомпьютер марте икгай шотлымаш сомылым чыланат ыштен кертыт.
Ноутбук (англ. notebook — блокнот) — компьютер нумалмаш, могай стильыште пк корпус компонентым ушымо, дисплей авалтыш, клавиатурын ончыкташ чоҥалтын да (але шукыж годым панель тачпад сенсорный), тыгак батарейышке аккумуляторный. Вес ноутбукым да изи кугыт дене ойыртемалтыт, жапыште 15 шагат марте пашам кугыт деч 2 варьироваться ноутбук автоном.[1]
Лэптоп (англ. laptop — lap — калык сукен шинчын, top — яраимньын, «наколенник») — утларак кумдан мутым, тудо семым кучылталтмыш ноутбук, да тыге нетбук, смартбук.
Эре декет наҥгая ноутбук лэптоп (чӱчкыдын кучылталтше «лаптоп») шуктынешт раскладной формышто-фактор. Ноутбук тӱсым пыштыме, экран тиде эрыкшым аралыме, шупшыктымо да клавиатур тачпад годым. Тыгак тидын дене кылдалтше шупшыкташ йӧнештарыме (портфель эн чӱчкыдын транспортироваться ноутбук, молан тудым кидыште кучаш ок лий, вачышкыже сакыш а).
Белгиле
[тюзет | къайнакъны тюзет]
 Викигёзенде (Wikimedia Commons'да) бу категориягъа келишген медиа-файлла табарыкъсыз: Компьютер.
|