Контентге кёч

Кайруку

Википедия — эркин энциклопедияны статьясы.

Кайруку - тюб болгъан Пингвиннгы тукъуму. Юч тукъум барды бу джануар къауумну ичинда, K. grebneffi, K. waitaki [1] and K. waewaeroa.[2] Бу тукъумну 27 сюек табыб турадыла Джангы Зеландияда Кокоаму Гринсэнд (джашыл къум) формациядан. Тарихда алагъа Палаидупты деб тургъандыла

Сёзню тарихи

[тюзет | къайнакъны тюзет]

Тукъумну аты Каируку ол эки Маори сёз - Кай (ашарыкъ) бла Руку (тутаргъа).[3]

K. waewaeroa. да маори тилден келеди, уаеуае - аякъла, роа - узун.

К. grebneffi деген ат 2010 жылда ёлген

, Отаго университетни палеонтологу Эндрю Гребнефф бла бирге белгиленеди.[4]

Джашагъан джер

[тюзет | къайнакъны тюзет]

Кайруку илмугъа къараб Джангы Зеландияны Шымал Айрыкамда джашагъандыла

10. Кайруку тукъумла адамгъа тенглишдириб болуб

Кайруку Палеоген пингвинлени бла кенг таралгъан джюзючлюле арасында эм толу белгили бир тукъуму, ол а - «кайрук» деп аталады юсюнден хапар айтханла, бир метрге дери бийиклиги болгъан замандашлары бла тенглешдиргенде уллуду[3]-ни узунлугъу 0,9 м эди., алладан да кёбдюле K. waewaeroa - аны ёсюмю уа 1.38 м.[2] Белгили болмагъан, Глин Мюррай таш пингвин деб аталган бир тюрлюню бийиклиги K. grebneffiден 2-дан -10% дери уллу болгъанына кёре болжалданады.[5]

Kairuku grebneffi

[тюзет | къайнакъны тюзет]

Kairuku grebneffiни узунлугъу 1,5 метрге жетгенди эмда бийиклиги да - 1,3 м эди.[4] Усхан джануарла 60 килограммгъа дери салмалы эдиле, бу заманны патчах пингвингы 50%гъа мийигирек.[6] К. grebneffi, джюзю бар эм терекледе табылгъан бир да пингвинден узунракъ бучукъла бла ёсген эди.[4] тюкенни узун джюрекчиги бла сау къалгъан пингвинлеге тенглешдиргенде, бу джумушну тёгереги да бек тар эди.[7] тёгереклери, аны джаны бла тенглешдиргенде да узундула. Ол заманда жашагъан башха тюленлеча ол ауушханладан бек ийнаныргъа боллукъду.[7][8] тюкенни джюк, узун джаблары болгъанды. Алай бла ол «дарекден» къаралса да заманыны пингвинине ушаш эди.[7][8] K. grebneffi аны тенги К. waitakiдан башхача айырмалыды: бу жаныуарны тизелери бир-биринден узакъдыла эмда кесик бетли къанагъы барды (K. waitakiники уа эгиз),[4] алай а башхасы - кенгеулей келгенди , ала ючюн алларында уллу къуш кибики тюллюкле бар эдиле; аланы башындан тышында эсапсыз кёбдюла эм бек аз санда экиси болгъанлай турадылар.» ёбчюлюкде, K. grebneffi бла танышылгъанла да будан уллудула; алай а джюзюреклеге кёре ол диагнозну ачыкъларгъа онг бермейди.[4]

К. grebneffi, болгъа болур, бланкий джокъну балыкъ эмда кальмарланы кесип алыр ючюн хайырланнганды[7] , джууукъ заманда джашагъан пингвинледен да теренге чучургъа эмда узакъгъа жюзюрге онглу эди.[6] тюкенни джюреги бла ашагъанла, акулаладан эмда Squalodonдан къуралгъандыла.[7]

К. grebneffi, ол заманда Олигоценни ахыр кезиуюнде (25-30 миллион джыл алгъа) [6] бюгюнлюкде Джангы Зеландияны территориясында жашагъанды., 194 млн жыл мындан алда уа Австралияда джашады [9; XXIII - XV асрула). заманда, бу жерни уллу джаны океан эди. Бир ненча джамагъатсыз джерле да бар эдиле[6] ташлы джюзле, терекли джерледе ёсгенлери ючюн бек къоркъуусуз эм да бир-бирлерине джакын тенгизлени бай аш болумларына тез жетирге онг бергенлерин ангылагъандыла.[6] . grebneffi, башха пингвинлени 4 тюрлюсюне бирге жашагъанды: K-Grebeneff pingvin (Kg) Grebeneffi , джууукъ заманда барлыкъ бла бирге бир-бирлери да башха тюрлю балыкъны ашагъанлары бек къоркъуулуду.[9]

К. grebneffi, уллу пингвинлени ахырлары эди.[7] К. grebneffiни джюрексиз болгъан себеби белгисизди, алай аны классификация этген алимлени бири Тацуро Андо айтханнга кёре ол «палеоэнвиронментде уллу тюрлениулеге» байламлыды.[7] силери уа, башха джюрекле бла бирге гитче жаныуарланы да кёчюрюрге онглары боладыла.[6]

Kairuku waewaeroa

[тюзет | къайнакъны тюзет]

1980-чи джыллада табылгъан эди. Ол, ол замандан бери тапылгъан уллу пингвинлени эм толу скелетини бириди; бу а - кенг таралмагъан бир тюрлюдю (Spheniscus). огенетикалык анализле бла табылгъан клад, Джангы Зеландияда джашагъанланы (Kairuku waewaeroa; Kairuki grebneffi) бир къауумун бирикдиреди.  . ваэвароаны бийиклиги 1,38 м болурча кёрюнгенди; аны тёгерегини узунлугъу да пармакъларындан чёкню башына дери - 1,6 метрди.[2][10]

Ачыу

[тюзет | къайнакъны тюзет]

1976 джылда, ол заманда да аны юсюнден хапар айтылмагъанлай биринчи Кайруку сюекле Эван Фордайс бла бирге табылгъандыла.[6][11] 2013 джыл февральда, Фордайс бла Даниэль Ксепканы башчылыгъы эмда Джангы Зеландиядан Кокоаму Гринсендден бир къауум «кючлю суратланы» хайырланып (Шымал Отаго эм Къыбыла Кантербери округлада), илмучула арасында къралладан къуралгъан команда K. grebneffiни скелетин тергегенди.[4][6] аламат суратла, бир да джоюлмагъан пингвинни табылгъан эм толу скелетини кёргюзтедиле. Ол ючюн а ол бла бирге барлыкъ джамагъатгъа кёблюкню ёлген pingvinлени реконструкциясы юсюнден уллу хапар айтады.[4] 1970-чи джыллада, «Атлантис» кемени жангыртыу кезиуюнде королев пингвинле башчылыкъ этген экспедицияда хайырланылгъандыла.[6]

К. grebneffiни холотипи 1987 жылда Маеревхенуа сууну бир бугъуу, Вайпати джергилиден[4] алыннганды., ол жерден да аны бла бирге башхала табылгъандыла (Кингстон-на-Майне).

Кайруку уаэуароа сюекле Каухия Хаборда табылгъандыла

  1. ↑ Giant Prehistoric Penguin was Bigger Than an Emperor | Observations, Scientific American Blog Network
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Giovanardi, Simone; Ksepka, Daniel T.; Thomas, Daniel B. (2021-09-16). "A giant Oligocene fossil penguin from the North Island of New Zealand". Journal of Vertebrate Paleontology 41 (3): e1953047. doi:10.1080/02724634.2021.1953047. Bibcode: 2021JVPal..41E3047G.  Цитата этиуде халат: Неверный тег <ref>: название «Giovanardi» определено несколько раз для различного содержимого
  3. ↑ 3,0 3,1 Ksepka, Daniel T.; Fordyce, R. Ewan; Ando, Tatsuro (March 2012). "New fossil penguins (Aves, Sphenisciformes) from the Oligocene of New Zealand reveal the skeletal plan of stem penguins". Journal of Vertebrate Paleontology 32 (2): 235–254. doi:10.1080/02724634.2012.652051. Bibcode: 2012JVPal..32..235K.  Цитата этиуде халат: Неверный тег <ref>: название «Kairuku» определено несколько раз для различного содержимого
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 Ksepka, Daniel T.; Fordyce, R. Ewan; Ando, Tatsuro; Jones, Craig M. (March 2012). "New fossil penguins (Aves, Sphenisciformes) from the Oligocene of New Zealand reveal the skeletal plan of stem penguins". Journal of Vertebrate Paleontology 32 (2): 235–254. doi:10.1080/02724634.2012.652051. Bibcode: 2012JVPal..32..235K.  Цитата этиуде халат: Неверный тег <ref>: название «Ksepka et al., 2012» определено несколько раз для различного содержимого
  5. ↑ Thomas, DB; Ksepka, DT (2016-10-01). "The Glen Murray fossil penguin from the North Island of New Zealand extends the geographic range of Kairuku". Journal of the Royal Society of New Zealand 46 (3–4): 200–213. doi:10.1080/03036758.2016.1211541. Bibcode: 2016JRSNZ..46..200T. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 6,8 Scientists reconstruct 'elegant' giant penguin that lived in New Zealand 26 million years ago (March 1, 2012). Цитата этиуде халат: Неверный тег <ref>: название «AP» определено несколько раз для различного содержимого
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 Ancient Penguin Weighed 130 Pounds (February 27, 2012). Цитата этиуде халат: Неверный тег <ref>: название «discovery» определено несколько раз для различного содержимого
  8. ↑ 8,0 8,1 Fossils show huge penguin once roamed New Zealand (February 28, 2012).
  9. ↑ Giant Prehistoric Penguins Revealed: Big but Skinny (February 27, 2012).
  10. ↑ A mega-penguin stood tall on prodigious limbs. 2021-09-21, https://www.nature.com/articles/d41586-021-02562-y. 
  11. ↑ Kairuku - a new "giant" Late Oligocene Penguin from New Zealand. University of Otago (23 November 2015).
Чыкъгъаны — «https://krc.wikipedia.org/w/index.php?title=Кайруку&oldid=111218»