Къурч пакт
| Къурч Пакт | |
|---|---|
 Галеаццо Чиано, Адольф Гитлер эмда Иоахим фон Риббентроп Къурчну Пактына Берлинде Рейхсканцелярияда къол салыуда | |
| Кесаматны типи | Аскер-политика биригиу |
| Къол салыннганы — джери |
29-чу май 1939 джыл Берлин, Германия |
| Къол салыннганды |  Иоахим фон Риббентроп Галеаццо Чиано
|
| Джанла | Германия
|
| Тиллери | Немец тил, Итальян тил |
Къурч Пакт (нем. Stahlpakt, ит. Patto d'Acciaio), официал аты Германияны бла Италияны арасында Шохлукъну эмда Бирликни Пакты (нем. Freundschafts- und Bündnispakt zwischen Deutschland und Italien, ит. Patto di amicizia e di alleanza fra l'Italia e la Germania) Италия бла Германияны арасында аскер эмда политика бирликди.
Аллында пакт Япония, Италия эмда Германияны арасында ючлю биригиу болуб нюзюрленнгенди. Япония пактны фокусу Совет Союзгъа къаршчы болурун излегенди, Италия бла Германия эсе уа фокусну Британ Империя бла Франциягъа къаршчы болурун излегендиле. Бу ангылашмазлыкъ себебли, пакт Япониясыз, Фашист Италия бла Нацист Германияны арасында къабыл этилгенди, 1939-чу джылны 22-чи майында, Италияны тыш кърал ишлерини министри Галеациио Чиано бла Германияны тыш кърал ишлерини министри Иоахим фон Риббентроп къол саладыла. Коминтернге Къаршчы Пакт эмда Ючлю Пакт бла бирге , "Ось" бирликни тамалы болгъанды.[1] Пакт эки бёлюмден къуралгъанды. Биринчи бёлюмюнде Германия бла Италияны арасында ышаныулукъну, шохлукъну андан ары бардырыууну юсюнден белгиленнгенди. Экинчи бёлюмю таша протоколдан къуралгъанды эмда аскер биригиуню юсюнден баргъанды.[2]
Ал тарихи[тюзет | къайнакъны тюзет]
Германия бла Италия бири бирине къарчшы Биринчи дуния къазауатда урушхандыла. Адольф Гитлерни Нацист эмда Бенито Муссолинини Фашист партияларыча радикал политикалыкъ кючлени халкъ ичинде джанлы болуу, Уллу Депрессия эки къралны да экономикасына уллу заран бергенинден сора, кючлю ёседи. [3]
1922 джылда Муссолини Муссолини Италия Короллукъну премьер-министр орунун кесине бегитеди.[4] Муссолинини биринчи атламлары, аны халкъны ичинде айтхылы этедиле - джамагъат джумушланы кючлю программасы, ишсиз халкъны урундурады эмда Италияны экономикасын эмда инфраструктурсын джангыртады.[5] Джерле Арасы тенгизде Муссолини фраунцуз эмда британ флотланы биргелей джыйсанг да болмазча кючлю флот biktqlb.[3]
Адольф Гитлер 1933-чю джылда Канцлер болгъанында, къралда кючлю джамагъат джумушла бла таша сауутланыу программаланы башлайды.[6] Фашизм бла Нацизм бирча принциплени тутхандыла, эмда Гитлер бла Муссолини 1930-чу джыллада талай кере кърал эмда энчи тюбешиуледе кёрюшедиле.[7] 1936-чы джылны 23-чю октябрында Италия бла Германия таша протоколгъа къол саладыла, аннга кёре Испан граждан къазауат, Миллетлени Лигасы Абиссиния кризис кибик соруулада ортакъ политика бардыргъа оноу этиледи.[8]
Япония[тюзет | къайнакъны тюзет]
1931-чи джылда, Япон аскерле мюрзеу сабанла бла минерал къайнакълары бай болгъан Манчжурия регионну кючлейдиле.[3] Бу Манчжурияны хоншчусу Совет Союз бла арасында джарашыусузлукълагъа келтиреди.[3] Совет Союзну джанындан къоркъууну азайтыр ючюн 1936-чы джылда, Япония Германия къурагъан пактха къошулады.[3] Пактха къол салыуну баш нюзюрю, Совет Союз чабса, Къытайны чегинден ары баралмазча кесини джакълау болгъанды.[3]
Япония фокусну Советлеге къаршчы альянслагъа бургъанды, Германия бла Италия эсе уа Кюнбатышха къаршчы фокусну сайлагъандыла.[9] Германия, СССР-ге къаршчы альянс, Кюнбатыш Европа бла къазауат этген заманда экинчи фронт ачаргъа джол бергенине къоркъгъанды.[9] Ол себебден, Италия Японияны Къурч Пактха къол салыргъа чакъыргъандында, Японияны къошулурун излемегенди.[9]
Пунктлары[тюзет | къайнакъны тюзет]
Официал кесегинде, Къурч Пакт, Германия бла Италияны бир бирленире къазауат ачылса аскер, эконмикалыкъ эмда башха болушлукъ этерге эмда аскер борчландыргъанды.[10] Пактны нюзюрюнде, къошулгъан къралланы бири да, башхасыны разылыгъы болмай мамырлыкъ кесамат эталмазлыгъына гарантия бериу болгъанды.[11] Келишиу, къазауат 3 джылны ичинде болмазлыгъы план бла алыннганды.[11] 1939-чу джылны 1-чи сентябрында, Германия Польшагъа чабханында, эмда 3-чю сентябрда уллу къазауат башланнганында, Италия аллай къазауатха хазыр болмагъанды, эмда келишиуде болгъан борчун тындырыу бек къыйын тийгенди.[12] Алай бла, Италияны, 1940-чы джылны июнунда Франциягъа чабыугъа дери Экинчи дуния къазауатха, кирмегеннге санаргъа боллукъду.[13]
- Статья I
- Кесамат этген джанла, бир-бирлери бла дайым контактда болургъа эмда ортакъ интереслени неда европа ситуацияны бютеулей ангылауда ортакълыкъ боллукъдула.[11]
- Статья II
- Кесамат этген джанланы ортакъ интереслери, къаллай болса да халкъла арасы болуула себебли къоркъуугъа тюшселе, ала мычымай, бу интереслени къоруулар ючюн, консультациялагъа киредиле. Кесамат этгенлени бир джаныны къоркъуусузлугъуна неда башха бек магъаналы интереслерине тышындан къоркъуу болса, башха кесамат джаны, бу къоркъууну къоратыу амаллы, къоркъуу алгъан джанына толу политикалыкъ эмда дипломатиялыкъ дагъан береди.[11]
- Статья III
- Кесамат этген джанланы излемлерине эмда умутларына къаршчы, бириси башха кърал бла аскер табсызлыкълагъа кирсе, башха кесамат этген джаны, мычымай аны джанына сюелликди, эмда бютеу кючю бла къарада, тенгизде эмда хауада дагъан боллукъду.[11]
- Статья IV
- III статья кёргюзген джёнгерлик борчну хар кескин болууда толтурууун баджарыр ючюн, эки кесамат этген джанны правительстволары араларында иш бирликни аскер санагъанда эмда аскер экономикада мындан ары да къызыуландырлыкъдыла. Аллай амал бла, эки правительство да, баргъан Пактны джашатыр мадарларыны юсюнден бир-бирлерине информация бергенлей турлукъдула. Эки правительство, I эмда II статьялада белгиленнген нюзюрлени тындырыу амаллы, тыш кърал ишлени министрлерини башчылыгъында дайым комиссияла къурарыкъдыла. [11]
- Статья V
- Кесамат этген джанла, бу этапда огъунакъ бирликде бардыргъан къазауат болса, урушну тохтатыу неда мамырлыкъгъа келиуню келишиуюн бир-бирлери бла толу разылыкъ болса къабыл этерге борчланадыла.[11]
- Статья VI
- Эки кесамат этген джаны да, алагъа шох къралла бла ортакъ илишкилерини магъаналыгъын ангылайдыла. Ол къралла бла ортакъ интереслерини адекват айныуларына болушурукъ эмда бу илишкилеге боллукъ заманда дагъан бериуде толу таукелдиле[11]
- Статья VII
- Бу Пакт, къол салыннганлай, мычымай, къарыу алады. Эки кесамат этген джаны да, бу келишиуню биринчи ишлеу кёзюую 10 джыл болуб белгиленеди. Бу болджалны чыгъарына талай заман къала, эки джаны да Пактны андан ары ишлеуюню бардырыугъа келиширикдиле.[11]}}Настоящий
Таша къошакъ протоколла[тюзет | къайнакъны тюзет]
Эки бёлюмге айрылгъан таша къошакъ протокол, Пактха къол салыннган заманда ачыкъланмагъандыла.[14]
Биринчи бёлюмю эки къралны ортакъ аскер эмда экономика иш бирликлерин кючлендирирге чакъыргъанды, экинчи бёлюмю уа, эки къралны Рим-Берлин сызны кючюн эмда абырайын кючлендирир ючюн "басым, джангылыкъланы къуллугъу эмда пропаганда соруулада" иш бирлик этерге борчландыргъанды.[14] Мыннга болушур ючюн, башха къралны тыш кърал ишлерини министри бла джууукъ байлам джюрютюр ючюн, хар кърал кесинден башха къралны ара шахарына "бир неда талай специалистни" джибереди.[14]
Атыны тюрлениую[тюзет | къайнакъны тюзет]
"Къанны Пакты" деб аталгъаны, Италияда халкъ джанында ушатылмазлыгъын айтылгъанындан сора, Муссолини джангы ат теджегинди, "Къурчну Пакты" (немецча Къурч Пакт) джангы ат болуб сайланнганды.[15]
Чачылыуу[тюзет | къайнакъны тюзет]
VII статьягъа кёре, пакт 10 джылны барыргъа керек болганды, алай бу болмагъанды.[11] 1942-чи джылны ноябрында, Осну кючлери Шимал Африкада Аль-Аламейнде экинчи сермешиуде Британияны эмда Британ Бирликни аскерлерлерине хорланнгандыла.[16] 1943-чю джылны июлунда Кюнбатыш Альянс Сицилияны кючлеб, джангы фронт ачады.[16] Андан сора, Муссолини Уллу Кенгешни 19 келечиси чёб атыб, къуллугъу сыйырылады, аны орнуна келген фельдмаршалл Пьетро Бадольо, Альянс бла урушну тохтатыу келишиуге къол салады, эмда Италия къазауатда чыгъады, алай бла пактны ишлегени тохтайды.[16]
Нацист Германия Италияны шималында, Муссолини башчылыкъ этген Итальян Социал Республика атлы гинджи кърал къураса да, Италия пактда къуру номинал халда къалады.[16]
Дагъыда къарагъыз[тюзет | къайнакъны тюзет]
Белгиле[тюзет | къайнакъны тюзет]
- ↑ Cooke, Tim (2005). History of World War II: Volume 1 – Origins and Outbreak, Marshall Cavendish. p. 154. ISBN 0761474838, https://books.google.com/books?id=SKDhPHvv_c0C&q=%22Tripartite+pact%22+%22The+axis%22+%22anti-comintern+pact%22&pg=PA154.(ингил.)
- ↑ Gibler, Douglas M. 2008. International Military Alliances, 1648–2008. Washington, D.C.: CQ Press. pp. 326–327.(ингил.)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 The Road To War
- ↑ Knight, 2013, p. 22
- ↑ Knight, 2013, pp. 68–69
- ↑ Shirer, 1960, pp. 258–262
- ↑ Corvaja, 2013, p. 13
- ↑ Stumpf, 2001, p. 146
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Maltarich, 2005, p. 75
- ↑ Hiden, 2014, pp. 187–188
- ↑ 11,00 11,01 11,02 11,03 11,04 11,05 11,06 11,07 11,08 11,09 The Italo-German Alliance
- ↑ Belco, 2010, p. 37
- ↑ Knox, 2002, p. 181
- ↑ 14,0 14,1 14,2 The Pact of Steel
- ↑ Nicholls, 2000, p. 195
- ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 The Mediterranean And North Africa
Литература[тюзет | къайнакъны тюзет]
- Belco, Victoria (2010). War, Massacre, and Recovery in Central Italy, 1943–1948, University of Toronto. ISBN 978-0-8020-9314-1.
- Corvaja, Santi (2013). Hitler & Mussolini: The Secret Meetings, Enigma Books. ISBN 978-0982491164.
- Hiden, John (2014). Germany and Europe 1919–1939, Routledge Publishing. ISBN 978-1-317-89627-2.
- Knight, Patricia (2013). Mussolini and Fascism, Routledge. ISBN 978-1136477508.
- Knox, MacGregor (2002). Hitler's Italian Allies: Royal Armed Forces, Fascist Regime, and the War of 1940–1943, Cambridge University. ISBN 978-1-139-43203-0.
- Maltarich, William (2005). Samurai and Supermen: National Socialist Views of Japan, Peter Lang Publishing. ISBN 978-3-03-910303-4.
- Nicholls, David (2000). Adolf Hitler: A Biographical Companion, ABC-CLIO. ISBN 978-0-87436-965-6.
- Shirer, William (1960). The Rise and Fall of the Third Reich, Simon & Schuster. ISBN 978-0-671-62420-0, https://archive.org/details/risefallofthirdr00shir.
- Stumpf, Reinhard (2001). "From the Berlin–Rome Axis to the Military Agreement of the Tripartite Pact: The Sequence of Treaties from 1936 to 1942". Germany and the Second World War. VI: The Global War – Widening of the Conflict into a World War and the Shift of the Initiative 1941–1943, Clarendon Press. pp. 144–160.
- Online
- The Italo-German Alliance, May 22, 1939. United States Office of Counsel for Prosecution of Axis Criminality.
- The Pact of Steel: The Pact of Friendship and Alliance Between Germany and Italy, May 24, 1941. Historical Resources (10 September 2008).