Нефтни экспортёрлары болгъан къралланы организациясы
| Нефтни экспортерлары болгъан къралланы организациясы The Organization of the Petroleum Exporting Countries (OPEC) | |
 ОПЕК-ни байрагъы | |
| |
| Къошулгъан къралла | 12 кърал |
| Штаб-фатарыны тургъаны |  Вена, Австрия
|
| Генерал секретары | Абдалла Салем аль-Бадриди |
| Ишлеген тил | Ингилиз тил |
| Къуралыуу | 14-чю сентябрь, 1960 |
| Официал сайты | http://www.opec.org/ |
Нефтни экспортерлары болгъан къралланы организациясы (ингил. The Organization of the Petroleum Exporting Countries; къысхартылгъаны — ОПЕК, ингил. OPEC) — нефтни багъаларын стабиль тутар ючюн, нефть чыгъарыучу къралла къурагъан халкъла арасы правительствола арасы организацияды (бир-бирледе картель дейдиле). ОПЕК-ге 12 кърал киреди: Иран, Ирак, Кувейт, Сауд Арабия, Венесуэла, Катар, Ливия, Бирлешген Араб Эмиратла, Алжир, Нигерия, Эквадор эмда Ангола. Штаб-фатары Венадады. Генерал секретары (2007 дж. бери) — Абдалла Салем аль-Бадриди.
Тарихи
[тюзет | къайнакъны тюзет]ОПЕК, хаманда ишлеген организация болуб 1960 джылны 10-14 сентябрларында Багдадда бардырылгъан конференцияда къуралгъанды. Аллындан организациягъа Иран, Ирак, Кувейт, Сауд Арабия эмда Венесуэла (къуралыуну инициатору) киредиле. Бу беш къралгъа кечирек дагъыда тогъуз къошулады: Катар (1961), Индонезия (1962—2008, 2008 джылны 1-чи ноябрында ОПЕК-ден чыкъгъанды), Ливия (1962), Бирлешген Араб Эмиратла (1967), Алжир (1969), Нигерия (1971), Эквадор (1973—1992, 2007), Габон (1975—1994), Ангола (2007).
Бусагъатда 2007 джыл Анголаны кириую бла Эквадорну ызына къайытыундан сора, ОПЕК-ге 12 кърал киреди[1].
2008 джыл Россия картелде сынчыкълаучу болургъа излемин билдиргенди.
ОПЕК-ни штаб-фатары аллындан Женевада эди (Швейцария), кечирек 1965 джылны 1-чи сентябрында Венагъа (Австрия) кёчюредиле.
ОПЕК-ни баш нюзюрю организациягъа кирген къралланы нефтни чыгъарыуда эмда багъаланы тутууда ортакъ политиканы къурауду.
ОПЕК-ге кирген къралланы энергетика бла нефтден министрлери джылда эки кере джыйылыб, нефтни халкъла арасы саудасыны сюзедиле, эмда келликге прогноз этедиле. Бу тюбешиуледе сауданы тюзетир ючюн бегимле, оноула алынадыла. Нефтни чыгъарыуну ёлчемин тюрлендириуню оноуун ОПЕК-ни конференцияларында аладыла.
ОПЕК-ни къраллары нефтни дуния къайнакъларыны 2/3 иедиле. Ала дуния нефть чыгъарыуну 40 % этедиле, неда нефтни дуния экспортуну джарымын. Уллу нефть чыгъарыучуладан «нефть чыгъарыуну тёппесин» къуру ОПЕК-ни къраллары (Венесуэланы тышында) эмда Канада ётмегендиле. СССР-де бу «нефть тёппе» 1988 джыл ётюлгенди[2][3] Россияда 1998 джылдан башлаб нефть чыгъарыу кёбейиб барады, алай а бу тёппе 2007—2008 джыллада ётюлгенди деген оюм барды.[4][5][6][7] [8]
ОПЕК-ни «четени»
[тюзет | къайнакъны тюзет]
ОПЕК-ни «четени» деген термин (OPEC Reference Basket of crudes) официал халда 1987 джылны 1-чи январында джюрютюб башланнганды. «Четенни» багъасы : Arab Light (Сауд Арабия), Basra Light/Basra Light (Ирак), Bonny Light (Нигерия), Es Sider (Ливия), Girassol (Ангола), Iran Heavy (Иран), Kuwait Export (Кувейт), Merey (Венесуэла), Murban (БАЭ), Oriente (Эквадор), Qatar Marine (Катар), Saharan Blend (Алжир) нефть сортланы багъаларыны орта арифметика багъаларындан къуралады.
ОПЕК-ни «четенини» тарихинде баррелге $140,73 багъа бла, 2008 джылны 3-чю июлунда болгъанды.
2008 джылны мартында четеннге Oriente (Эквадор) къошулгъанды. 2009 джылны январында четенден Minas (Индонезия) къоратылгънды, BCF 17 (Венесуэла) орнуна, четеннге Merey (Венесуэла) алыннганды. Бусагъатда четенде 12 сорт барды.
Аны бла, бусагъатда ОПЕК-ни четенини багъасы башында айтылгъан 12 нефть сортну багъасыны орталама арифметика кёргюзюмю болады
ОПЕК-ни квоталары
[тюзет | къайнакъны тюзет]| Кърал | Квота (01/07/05) | Чыгъарыу (01/07) | Чыгъарыу мадары |
|---|---|---|---|
 Алжир |
894 | 1,360 | 1,430 |
 Ангола |
1,900 | 1,700 | 1,700 |
 Эквадор |
520 | 500 | 500 |
 Иран |
4,110 | 3,700 | 3,750 |
 Ирак |
1,481 | ||
 Кувейт |
2,247 | 2,500 | 2,600 |
 Ливия |
1,500 | 1,650 | 1,700 |
 Нигерия |
2,306 | 2,250 | 2,250 |
 Катар |
726 | 810 | 850 |
 Сауд Арабия |
10,099 | 8,800 | 10,500 |
 БАЭ |
2,444 | 2,500 | 2,600 |
 Венесуэла |
3,225 | 2,340 | 2,450 |
| Бютеулей | 31,422 | 30,451 | 32,230 |
Белгиле
[тюзет | къайнакъны тюзет]- ↑ https://web.archive.org/web/20110920111655/http://www.opec.org/home/PowerPoint/Reserves/OPEC%20share.htm
- ↑ http://www.eia.doe.gov/iea/pet.html Таблица G.2 — Дунияны къралларында джыллагъа кёре нефтни чыгъарыуну дараджасы
- ↑ http://www.eia.doe.gov/pub/oil_gas/petroleum/analysis_publications/oil_market_basics/sup_image_worldprod.htm Баш экспортер къралланы нефть чыгъарыуларыны графиги
- ↑ https://web.archive.org/web/20120119091903/http://www.tsl.uu.se/uhdsg/Publications/Aram_Thesis.pdf
- ↑ http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/7347771.stm
- ↑ http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/7348463.stm
- ↑ http://www.peak-oil.ru/
- ↑ https://archive.is/20120912094922/www.rbcdaily.ru/2008/04/16/tek/336816
- ↑ Quotas as reported by the United States Department of Energy
 Викигёзенде (Wikimedia Commons) бу категориягъа келишген медиа-файлла табарыкъсыз: ОПЕК.
|