Тау-Къарабах автоном область

Википедия — эркин энциклопедияны статьясы.
Тау-Къарабах автоном область
(Дағлыг Гарабағ Мухтар Вилајәти
Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզ)
Административ билгиле
Къралы Байракъ СССР СССР
Статусу Автоном область
Степанакерт
Къуралыууну датасы 7 июль 1923
География билгиле
Майданы 4 400 км²
Демография билгиле
Халкъы 192 минг адам адам (1989)
Басыннганы  адам/км²
Миллет къурамы эрменлиле — 76 %

азербайджанлыла — 23 %

Тау-Къарабах автоном область (азер. Дағлыг Гарабағ Мухтар Вилајәти, эрм. Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզ) — 19231991 джыллада Азербайджан ССР-ни къурамында автоном область болгъанды. Областда джашагъанланы асламысы эрменлиле болгъанды.

Тарихи[тюзет | кодну тюрлендир]

19181920 джыллада бу область Эрмен бла Азербайджан арасында даулу территория болгъанды. Эрмен бла Азербайджанны советлешдириуден сора, 4-чю июль 1921 джылда РКП(б)-ни Ара комитетини Кавбюросуну оноуу бла Тау Къарабах Эрмен ССР-ге берилгенди, алай ахыр бегимни эркинлиги РКП(б)-ны Ара комитетине къалгъанды. Алай а 5-чи июлда оноу бла область Азербайджан ССР-ни къурамында кенг автоном статус бла къалады[1].

7-чи июль 1923 джыл Тау Къарабахны эрменлиле аслам джашахан бёлгелеринден Тау Къарабахны автоном областы къуралады. Аралыкъгъа Ханкенди эл сайланады, кечирек Степанакерт атны алады[2][3]. Областны къуралгъанында джери 4 161 км² болгъанды[3]. 1926 джылны тергеуюне кёре областны адам саны 125,2 минг болгъанды, андан 94 % асламы эрменли болгъанды[3]. Башында ТКъАО Эрмен ССР бла чеклешгенди, алай а 1930-чу джылланы ахырына орта чек джокъ болгъанды.

1936 джылда СССР-ни джангы конститутция къабыл этилгенден сора, аты Тау Къарабахны автоном областы дегенден Тау-Къарабах автоном область деб тюрленнгенди.

18-чи июль 1988 джыл СССР-ни Баш Советини Президиуму, Тау-Къарабах автоном областны Советини Азербайджан ССР бла Эрмен ССР-ни Баш Советлерине соруууна къарагъады. Ол соруугъа кёре облсовет, Азербайджан ССР-ден чыгъыб, Эрмен ССР-ге кирирге излегенди. Бу сорууну Азербайджан ССР-ни Баш Совети къабыл этмегенди, Эрмен ССР-ни Баш Совети эсе уа къабыл этгенди.

2-чи сентябрь 1991 джылда Тау-Карабах областны бла Шаумян районну советлерини орта сессиясында Тау-Карабах Республиканы къуралыуу эмда аны бойсунмаулугъу баямланнганды. 23-чю ноябрь 1991 джылда Азербайджан Республиканы Баш Совети Тау Къарабах автоном областны къурутуу бегимин алгъанды.

Белгиле[тюзет | кодну тюрлендир]

  1. Постановление Кавбюро от 4 июля 1921 года. ЦПА ИМЛ, ф. 85, оп. 18, д. 58, л. 17. Постановление от 5 июля: ЦПА ИМЛ, ф. 85, оп. 18, д. 58, л. 18.//Нагорный Карабах в 1918—1923 гг. Сборник документов и материалов. Издательство АН Армении. Ереван, 1991, стр 649—650.
  2. Декрет АзЦИКа Советов «Тау Къарабахны автоном областыны къуралыууну юсюнден» 1923 джылны 7-чи июлундан Советлени АзЦИК-ини декрети. Къайнакъ: Собрание узаконений и распоряжений Рабоче-Крестьянского Правительства АССР за 1923 г. Баку. 1923. С. 384—385. «Бакинский рабочий» газетде басмаланнганды, № 151 9 июль 1923 дж.
  3. 3,0 3,1 3,2 Атлас Союза Советских Социалистических Республик. — Москва: ЦИК СССР, 1928. — 108 с.