Территория
Террито́рия (лат. territorius) — джер джюзюню, белгиленнген чеклери бла, бир бёлеги.
Территория деб эм башда къралны неда аны ичинде административ къуралышны (территория къуралышны) юрисдикциясы джайылгъан джерге айтадыла.
Кърал территория
[тюзет | къайнакъны тюзет]Тарих
[тюзет | къайнакъны тюзет]Биринчи кърал къуралышлада, белгили кърал территория къраллыкъны баш ышаны болмагъанды. Алай а кечирек ол халгъа келгенди. Алгъы бурун халкъла, къауумла бир джерде орналмай кёчген джашауну бардырыгъанлары себебли, къраллыкълада бир джерде турмагъандыла. Джерге орнала башлагъанларында белгили бир кърал территория бегий башлагъанды. Артдан территория къралны къуралыууну эм баш тамалы болгъанды.
Бусагъатдагъы болум
[тюзет | къайнакъны тюзет]Кесини территориясында кърал кесини законларыны башлыгъын орнатады. Къралны чеклери, баш кърал властны эмда аны чыгъаргъан нормаланы джайылыууну да чеги болады.
Кърал территорияны къурамы:
- къургъакъ джер — кърал чеклени ичинде къургъакъ джер территорияды
- ич суула эмда территориал суула
- хауа кенгли (тропосфера, стратосфера, ионосфера, дагъыда аныда башындагъы кенглик) къургъакъ джер, ич сууланы эмда территориал сууланы чеклеринде
- къургъакъ джерни эмда суу территорияны тюбюнде джетер теренликде къайнакъла.
Бусагъатда халкъла арасы хакъ бла башха къралланы территориясыны зорлукъ бла сыйырыу, кърал чеклени бузуу, аланы разылыкълары болмагъанлай территорияларын хайырлындырыу джасакъды. Дагъыда къралланы территория бютеулюклерини эмда тийилмезликлерини принципи бегитилгенди.
Халкъла арасы хакъ кърал территорияланы чеклерини тюрлендириуню законлу:
- Кърал территорияны чеклерини, миллетлини кеслерини джолларын сайлау принципни тамалында болса,
- Къралланы араларында шохлукъну, мамырлыкъны бегитир ючюн ауушдуруу, бериу неда къоюу болса, санайды.