Хачыпсыда къазауат (1992—1993)
Гюрджю-хачыпсы къазауат (Хачыпсыда кёбюсюне «Хачыпсыны халкъыны Ата Джурт къазауаты» деген термин хайырланады[1]), бир джанындан — гюрджю кърал аскер кючлени, башха джанындан — Хачыпсыны Гюрджюден бойсунмаулугъун излеген хачыпсы сепаратист кючлени, Россияны сауутлу кючлерини эм Шимал Кавказдан келген къазауатчыланы арасында 1992 джылдан 1993 джылгъа дери баргъан сауутлу конфликт болгъанды.
Хачыпсыда джашагъан этникалы гюрджюлюле, кёбюсюне гюрджю аскер джанлы болуб, уруш этгендиле. Этникалы эрменлиле бла оруслула[2] эсе, кёбюсюне хачыпсылагъа болушлукъ этгендиле[3][4][5] эмда кёб санда ала джанлы къазауат этгендиле. Сепаратистлеге болушлукъ этгенле — мингле бла шималкавказлы эм къазакъ къазауатчыла болгъандыла, дагъыда Хачыпсыда (эмда къатында) дислокациясы болгъан Россияны аскер базалары.
Конфликт, Гюрджюню тайдырылгъан президенти Звияд Гамсахурдия бла аны тайдыргъан Эдуард Шеварднадзе башчылыкъ этген правительствону арасында баргъан граждан къазауат себебли тереннге кетгенди. Аны юсюне да гюрджю-тегей конфликт къошулгъанды.
Адам хакъланы бузуу эм джаныуарлыкъ, конфликтге къатышханланы эки джанындан да чыкъгъандыла. Европада къоркъуусузлукъ бла ишбирликни юсюнден организацияны айтханына кёре, 27 сентябрь 1993 джыл хачыпсы аскер Согъумну алгъанындан сора шахарда джашагъан гюрджюлюле этникалы тазалау компаниягъа тюшгендиле[6][7]. БМО-ну фактла ачыкълаучу миссиясы, эки джаны да — гюрджюлюле да, хачыпсылыла да адам хакъланы кёб кере эмда бек терен бузгъандыла деб айтханды. 13000-ден 20000-нге дери этникалы гюрджюлю эм 3000-нге джууукъ этникалы хачыпсылы, айтылгъаннга кёре, ёлтюрюлгендиле, 250 000-ден артыкъ гюрджюлю — ичги кёчюрюлген инсан неда къачхынчы болгъанды, 2000 адам тас болгъанды.
Постсовет Гюрджю, къазауатдан бек уллу заран табханды; финанс, адам эм психология джарсыуланы чекгенди. Хачыпсы эсе, къазауатны эмда андан сора замандан заманнга чыгъыучу конфликтлени эсеби бла тамам оюлгъанды.
Дагъыда къарагъыз
[тюзет | къайнакъны тюзет]Белгиле
[тюзет | къайнакъны тюзет]- ↑ Абхазия провозгласила независимость победой(орус.)
- ↑ Helen Krag and Lars Funch. The North Caucasus: Minorities at a Crossroads. (Manchester, December 1994)
- ↑ Abkhazia Today. The International Crisis Group Europe Report N°176, 15 September 2006, page 5. Retrieved on 30 May 2007. Free registration needed to view full report
- ↑ AGBU, ABKHAZIA ARMENIANS: HOLDING A HOME IN AN UNSTABLE TERRITORY, 11/1/2004
- ↑ The Security of the Caspian Sea Region pg 286 by Alexander Kyrlov edited by Genadi Chufrin
- ↑ General Assembly Adopts Resolution Recognizing Right Of Return By Refugees, Internally Displaced Persons To Abkhazia, Georgia
- ↑ http://www.un.org/Docs/journal/asp/ws.asp?m=S/26795