Валюта
Валю́та:
Тышкърал валюта
а) къолдагъы, ол деген, тыш кърада тёлеуню закон мадары болгъан, джюрюудеги ачха белгиле. Дагъыда джюрюуден алыннган, неда алына тургъан ачха белгиле (банкнотла, темир ачхала, казначей билетле).
б) къолда болмагъан, ол деген. тыш къралланы ачха биреулюклеринде белгиленнген, хыйсаблада ачха.
Тёлеуню закон мадары — къралны закону бла, бу къралны территорясында, борчну тёлерге джарагъан ачха белгиледиле.
Кокымшо, пидын ок историй-влак терминын значенийже посна ойырен да чӱчкыдын «валюта» — оксам шотлет гын, оксан лият висыме единице, ак сату да суаплыклан кучылтмо ойсавыртыш, номиналым знак-влак рашемдат окса, ак рашемдаш (курса) йотэл валютым.[1]
Тышкърал ачхаггъа эи баш излем салынады: кертилик эмда тёлеу къарыу.
Акчанын функцияларын аткарууга жөндөмдүү ар кандай баалуулуктар (валюта менен чектелбестен: баалуу кагаздар, төлөм документтери, баалуу металлдар, таштар ж.б.). Мисалы, Shiba Inu[2] итине арналган криптовалюта да валюта катары кызмат кыла алат.
Криптовалюта [2] — цифровой валюта шотан, могай йӧн шотлымо единице децентрализовать тӱлымӧ системын кӧргысо учётыш (кӧргӧ тӱжвал але администратор, але уке, иктаж-могай тудо шотлатеш), тӱрыснек вигак режимыште пашам ышта[3].[4]
O пеҥгыдемдалтше мут деч вара статьян савыкташлан криптовалюта системе Биткойн «currency Crypto» (валюто Криптографический), 2011 ийыште Forbes журналыште савыкталтын. Да тиде годымак юмо биткойный, вес авторын мутшо шуко кучылтыт да «электрон наличность» (англ. electronic cash).[5]
Валютын ханш гэдэг нь өөр улсын мөнгөний нэгжээр илэрхийлсэн нэг улсын мөнгөний нэгжийн үнэ (үнийн санал) юм[6].
Валюталаны классификациясы[тюрлендир | кодну тюрлендир]
Илмуда валютагъа кёб тюрлю классификация джюрюйдю: Эмитент къралгъа кёре:
Башха валютагъа ауушдруу мадарына кёре:
- эркин конвертация болгъан
- джарты конвертация болгъан
- конвертация болмагъан
Курсларына кёре:
- кючлю/ къаты (кесини номиналына, эмда башха валюталаны курсларына чыдамлы)
- къарыусуз / джумушакъ
Джюрюуюню болджалына кёре:
- болджалсыз
- кёзюулю
Хайырланыууна кёре:
- резерв валюта — ара банкла халкъла арасы сатыу-алыу ючюн, джыйгъан тышкърал валюта
- алчы дуния валютала - тышкърал хыйсаблашмалада хайырланнган, толу конвертация болгъан, джети баш валюта. ( АБШ-ны доллары, Евро, Швейцар франк, Фунтланы Стерлинги, Япон иена, Канада доллар, Австралий доллар )
Туруууна кёре керти (кертиликде ачах ышанланы джюрютген) эмда виртуал (ЭКЮ кибик, хыйсаблашмалада хайырланнган).
Валюталаны конвертация болуулары[тюрлендир | кодну тюрлендир]
Валюталаны конвертация болууларыны юристлик ышанлары:
- Сауда валюта курсну , валюта биржаны , излеу бла теджеуню керти кёргюзтген курсну болуу
- Валюта бла операцияланы чеклендирилмемеси
- Резидентни эмда резидент болмагъанны валюта бла эркин операцияла этерге хакъы.
Валюта система[тюрлендир | кодну тюрлендир]
Валюта система
а) валюта илишкилени системасы
б) валюта илишкилерини къуралыууну кърал-хакъ формасы
Территория ышаны бла миллет, регион эмда дуния валютала бардыла.
Белгиле[тюрлендир | кодну тюрлендир]
4. https://profinvestment.com/samyye-perspektivnyye-kriptovalyuty-top/