Кюнню халы

Википедия — эркин энциклопедияны статьясы.
Мадейраны къатында къара булутла
Торонтода (Канада) джангурлу кюн

Кюнню халы (орус. Погода, ингил. Weather) — метеорология элементлени эмда атмосфера болууланы, заманны берилген кёзюуюнде белгили джерде, таймаздан тюрленнген магъаналырыны джыйымыды. «Кюнню халы» ангылам атмосфераны бусагъатдагъы болумун кёргюзеди, «Климат» эсе уа тамам терсине — атмосфераны болумун узун заманны ичинде орталамасын кёргюзеди.

Кюнню халыны тюрлениуюнде эки тип айырадыла: кёзюу бла тюрленнген эмда кёзюусюз тюрленнген. Кюнню кёзюу бла тюрленнген халы, Джерни кюнлюк эмда джыллыкъ айланыуу бла байламлыды. Кёзюусюз тюрленнген кюнню халы — хауа массаланы кёчюулери бла байламлыдыла. Ала метеорология элементлени норма джюрюшлерин бузадыла. Кёзюу бла тюрлениуню фазасыны кёзюусюз тюрлениуле бла тюбешиую кюнню халыны терк тюрлениулерине себеб болады.

Метеорология информацияны эки типин айырыргъа боллукъду:

  1. Кюнню халыны юсюнден ал информация, метеорология сынчыкълау бла алынады.
  2. Кюнню халыны юсюнден тюрлю-тюрлю синоптика карталаны, аэрология диаграммаланы эмда аны кибик билгилени тамалында къуралгъан информация. Прогнозну къурауну джетишимлиги ал метеорология информацияны агъачына байламлыды.

Чурумлары[тюзет | кодну тюрлендир]

Кючлю-къалау булутла

Джерде тюз метеорология болуулагъа джел, булутла, атмосфера джауумла (джангур, къар д. а. к.), тубанла, боранла, кёк джашнаула саналадыла. Аз болгъан болуулагъа торнадо, тропик циклонла саналадыла. Бютеу хауа болууланы асламысы тропосферада боладыла (атмосфераны тёбен къаты).

Метеорология сынчыкълауланы къуралыуу[тюзет | кодну тюрлендир]

Россияда метеорология станцияланы, постланы, обсерваторияланы кенг джайылгъан системасы барды. Радиозондланы, метеорологиялыкъ эмда геофизикалыкъ ракеталаны кючю бла да сынчыкъланады.

Метеорология информацияны асламысы бла тенгиз флот бла авиация хайырланады. Метеорологиялыкъ режимни юсюнден билгиле мекямланы, аэродромланы, темир джолланы эмда д. а. к. ишлемлени бардырылыуунда да хайырланады. Алай а кюнню халына эм байламлы санагъат эл мюлкдю. Топуракъны мылылыгъы, хауаны мылылыгъы, джауумну, джарыкъны, джылыуну ёлчеми джерни битимлилигинде бек уллу орун алады.

Кюнню халыны параметрлери (метеорология уллулукъла)[тюзет | кодну тюрлендир]

Кюнню халыны прогнозу[тюзет | кодну тюрлендир]

Кюнню болумуну прогнозу — илму эмда техника тамалы болгъан, келлик заманда атмосфераны белгили бир джерде болумун белгилеудю.

Джибериуле[тюзет | кодну тюрлендир]


  Викигёзенде (Wikimedia Commons'да) бу категориягъа келишген медиа-файлла табарыкъсыз: Кюнню халы.