Этим

Википедия — эркин энциклопедияны статьясы.

Этим джашауда бола тургъан не да болгъан ишни, къымылдауну, ёсюуню, болумну, халны юсюнден анг берген тил кесекди. Не этеди?, не этгенди? соруулагъа джаууаб береди не. Къарачай-малкъар тилде этимле ишни, къымылдауну, болумну кёргюзтюуню тюрлю-тюрлю джоллары бла кёб шекеллидиле зм джашауда керти болгъан затланы джюрюшлерин (динамика) танытадыла. Алай бла ол тюрлю танытыу джашауда бола тургъанны тюз сураты болуб къалмайды, адамны мыйысында джарашдырылыб, затланы ишлерини, къымылдауларыны, ёсюулерини, болушларыны, халларыны юсюнден акъылдагъы, эсдеги анг болады. Этимле, къуралыулары на кёре былай юлешинедиле:

  • къуралмагъанла (ич, ал, юз, ёт, бар, эт д. б.);
  • къуралгъанла (аша, къысхар, башла, эртделе, юйюрсюн д. б.);
  • бош этимле (джырла, бишир, кёргюз, келтир д. б.);
  • къош этимле (разы эт, кир бол, зыраф бол, сагъыш эт, сызыб ий, окъуб чыкъ

д. б.);

  • толу магъаналы (айт, чал, олтур д. б.)
  • болушлукъчу (бол, эт, тур, ий, къой д. б.)
  • кёчюучю (газет окъу, письмо джаз, врачны чакъыр д. б.)
  • кёчмеучю этимле (бар, ауру, солу д. б.).

Магъана джаны бла аланы быллай баш къауумлагъа юлеширге боллукъду:

  1. ишни этимлери: ишле, тик, сурат эт, бишир д. б.;
  2. адамны неда башха затны халын кёргюзтген этимле: олтур, джукъла, ачыулан,къууан, джат д. б.;
  3. сёлешиуню кёргюзтген этимле: сёлеш, къычыр, шыбырда, мюнгюре, макъыр д. б.;
  4. сагъышны, оюмну кёргюзтген этимле: сагъышлан, ойла, ангыла д. б.;
  5. ышанны кёрюнюую эм аны тюрлениую бла байламлы этимле: джылы бол, агъар, къартай, къарал д. б.;
  6. кёрюу бла байламлы этимле: кёр, эсле, къара д. б.