Дуния саулукъ организация

Дуния саулукъ организация World Health Organization Organisation mondiale de la santé Organización Mundial de la Salud 世界卫生组织 منظمة الصحة العالمية Всемирная организация здравоохранения

Къошулгъан къралла	193 кърал
Штаб-фатарыны тургъаны	Женева, Швейцария
Генерал директор	Маргарет Чэнь
Официал тиллери	ингилиз тил, испан тил, орус тил, француз тил, къытай тил, араб тил
Къуралыуу	7-чи апрель 1948
Официал сайты	http://www.who.int/ru/

Дуния саулукъ организация (ДСО, ингил. World Health Organization, WHO, орус. Всемирная организация здравоохранения, ВОЗ) — Бирлешген Миллетлени Организациясыны энчи агентствосуду, 193 кърал киреди, баш функциясы — адам улуну саулугъун сакълауда халкъла арасы проблемаланы джарашдырыуду. 1948 джыл Женевада (Швейцария) къуралгъанды.

БМО-ну энчи къауумуна ДСО-дан сора ЮНЕСКО (Окъуудан, илмудан эмда культурадан организация), УКъХАО (Урунууну къураудан халкъла арасы организация), ЮНИСЕФ (сабийлеге болушлукъну фонду) киредиле. ДСО-гъа БМО-ну члени болгъан къралла алынадыла, алай а Уставына кёре БМО-гъа кирмеген къралла да алыныргъа боллукъдула.

Тарихи

Бу сорууда иш бирлик бла кюрешген биринчи орган 1839 джыл къуралгъан Саулукъ сакълауну стампыл баш кенгеши болгъанды. Аны тамал нюзюрлери- тюрк портлагъа кирген тыш кърал кемелени эмина бла холераны киргизмез ючюн сынчыкълау, конроль этиу болгъанды. Кечирек алла кенгешле Мароккода (1840 дж.) эмда Мисирде (1846 дж) къуралгъандыла. 1851 дж. Парижде I Халкъла арасы санитар конференция ётгенди, ары 12 кърал къошулгъанды, аланы ичинде Эресейда болгъанды. Бу форумну ишини эсебинде Джерларасы тенгизде тенгиз карантинни къуралыуун джорукъларын бегитген Халкъла арасы санитар конвенция алыргъа изленнгенди, алай бютеу къралда къабыл этмегени себебли бегим алыналмагъанды. Джангыз 1892 джыл холераны, 1897 джылда эминаны юсюнден бегимле алыннгандыла. XX ёмюрню аллында эки правительство арасы организация къуралады: 1902 джыл Панамерикан санитар бюро (Вашингтон, АБШ), 1907 дж. Европада гигиенаны джамагъат бюросу (Париж, Франция). Аланы баш функциялары аурууланы юсюнден информация джайыу болгъанды (артыкъсызда бек джугъуучу аурууланы юсюнден). Биринчи дуния къазауатдан сора 1923 джыл Миллетлени Лигасыны Халкъла арасы саулукъ сакълау организациясы ишлеб башлагъанды (Женева, Швейцария), Экинчи дуния къазауат бошалгъандында уа 1946 джылны июлунда Нью-Йоркда Саулукъ сакълаудан халкъла арасы конференциясыны бегимине кёре ДСО-ну къураргъа оноу этилгенди. ДСО-ну Уставы 1946 джылны 7-чи апрелинде ратификация этилгенди, ол кюнден бери 7-чи апрель «Саулукъну дуния кюню» кибик белгиленеди.

ДСО-ну структурасы

Саулукъ сакълаудан дуния ассамблея,
Толтуруучу комитет,
Секретариат.

Нюзюрлери

саулукъ сакълауда халкъла арасы рекомендация бериу
саулукъ сакълауну стандартларыны бегитиу
саулукъ сакълауну миллет программаларыны кючлендирию ючюн къралла бла иш бирлик джюрютюу
саулукъ сакълауда технологияланы, стандартланы эмда информацияны бериу.

ДСО-ну ишлеген сфералары

Саулукъ сакълауну миллет къуллукъларыны бегитиу эмда айнытыу;
Джукъгъан эмда джукъмагъан аурууланы аллын тыйыу эмда ала бла кюрешиу;
Джашау аланны сакълау эмда саулукълу этиу;
Ана бла баланы саулукъларын сакълау;
Медицина кадрланы хазырлау;
Медицина-биология тинтиулени айнытыу;
Санитар статистика.

Регионал бюролары

Европада — Копенгагенде (Дания),
Америкада — Вашингтонда (АБШ),
Кюнчыгъыш-Джерле арасында (Джерле арасы) — Каирде (Мисир),
Къыбыла-Кюнчыгъыш Азияда — Делиде (Индия),
Шош океанны кюнбатыш бёлгесинде — Манилада (Филиппинле),
Сахарадан къыбыладагъа африкан къраллагъа (Африкан) — Браззавилде (Конго).

ДСО-ну иши

ДСО-ну иши Саулукъ сакълауну дуния ассамблеяларында бардырылады, алада хар джыл сайын къралланы келечилери саулукъ сакълауну баш сорууларына къарайдыла. Асамблеяланы арасында ишни Толтуруучу комитет бардырады, анда 30 къралны келечиси барды (аланы ичинде 5 хамандалыкъ член : АБШ, Россия, Уллу Британия, Франция эмда Къытай). Сюзюу эмда кенгешиуле ючюн ДСО белгили специалистлени чакъырады. ДСО-да кенг халда басма иш бардырылады, аланы ичинде отчетла, статистика материалла, журналла, монографияла дагъыда башха тюрлю илму ишле чыгъадыла. Официал тиллеге ингилиз эмда француз тилле саналадыла, аланы тышында -орус, къытай, испан, араб, немец тилледа иш тиллеге саналадыла.

Джибериуле

Орус тилде официал сайты

Викигёзенде (Wikimedia Commons'да) бу категориягъа келишген медиа-файлла табарыкъсыз: Дуния саулукъ организация.