Танылмагъан кърал

Танылмагъан къралла — къраллыкъны бютеу ышанлары болгъан (халкъы, территориясында контроль, хакъ бла оноу системасы, фактлы суверенитети) алай а БМО-ну членлери болгъан къралланы джанындан дипломатия танымы болмагъан кърал къуралышладыла.

Джарым танылгъан къралла — БМО-ну бир-бир къраллары таныгъан, алай а БМОгъа кирмеген къралладыла; ол себебден аланы халкъла арасы илишкилери ала бла аланы таныгъан БМО-гъа кирген эмда алача джарым танылгъан, танылмагъан къралланы арасы бла чеклиди.

Джарым танылмагъан къралла — БМО-ну члени болгъанлыкъгъа, БМО-гъа кирген талай кърал таныргъа унамагъан къраладыла.

Танылмагъан къралланы виртуал къралдан айырыргъа керекди. Алай а аланыда талайы танылмагъан статусха келише кетедиле.

Танылмагъан къралланы къуралыуу

Танылмагъан къралла ала бла ала чыкъгъан кърал къуралышланы арасында керекли хакъ илишкле болмагъаны себебли къураладыла. Танылмагъан къралланы къуралгъан чурумлары бла ма быллайлагъа юлеширге боллукъду:

Революцияланы сылтауу бла къуралгъан къралла. Сёз ючюн: СССР-ни къуралыууну эмда РоссиядаГраждан къазауатны кёзюуюнде къуралгъан къралла (1917-1924).
Миллет-азатланыу кюрешде (сепаратизм) къуралгъан къралла, алагъа «кеслерин баямлагъан къралланы» санайдыла — ол деген, декларация бла неда башха закон бла, кесамат бла кеслерини бойсунмазлыкъларын баям этиудю: АБШ 1776 джылда бойсунмазлыгъын баямлайды;
Къазауатдан сора юлешиниуден къуралгъан къралла. Сёз ючюн: Герман Демократ Республика бла Германияны Федератив Республикасы; Корей Халкъ-Демократ Республика бла Корея Республика; Вьетнам Демократ Республика бла Вьетнам Кърал, Къытай Халкъ Республика бла Къытай Республика. Аллай къралла аллында бир-бирлерин таныргъа унамайдыла.
Метрополияларындан эркин болгъан колониялада къуралгъан къралла.

Бусагъатдагъы танылмагъан эмда джарым танылгъан къралла

1990 джыллада СССР бла Югославияны чачылыуундан сора, аны бла байламлы миллет-территория урушланы эсеби болуб талай танылмагъан къраллыкъ къурулгъанды (Тау Карабах Республика, Приднестровье Молдаван Республика, Къыбыла Тегей, Абхазия, Республика Сербска Краина, Республика Сербска, Косово). Бу джол дуния бирлиги къаты позицияны алгъанды, эмда "къралланы бютёулюгю" принципни "миллетни кеси джолун сайлау" принципден баш кёргенди. Джангы къраллыкъланы таныргъа унамагъанды. Аны себеби болуб, постсовет "танылмагъан къралланы" феномени чыкъшъанда-статуслары белигили болмаъан, танылмагъан, алай а къуралыб бошагъан къралла къуралгъандыла. 1995 джылда Сербска Краинаны территорисында Хорватия суверенитетин орнуна салгъанды, Сербска Краина джокъ болгъанды. 1999 джылда Россия Ичкерияны къурутуб, территорияны кесини хакъ майданына къайтаргъады, 2009 джылда Шри Ланка Тамил-Илам тутхан территорияланы ариулаб къралны бирлешдиргенди. 2008 джыл, Россия Гюрджюню Къыбыла Тегей кесиники санагъан джерню башында юрисдикциясын орнуна салыргъа излегенин, аскер кюч бла тохтатханды. 2001 джыл постсовет танылмагъан къралла кеслерини Танылмагъан Къралланы Бирлиги атлы организацияларын къурагъандыла.

Танылмагъан эмда джарым танылгъан къралла

Кеслерини территорияларын толу контроль этген, джарым танылгъан къралла

Абхазия — Гюрджюню конституциясын кёре Гюрджюню къурамында автном республикады; 1992 джылдан бери, танылмасада кертиликде бойсунмагъан къралды. Кърал багъымсызлыгъы 2008 джыл БМО-ну юч члени бла танылгъанды (Россия, Никарагуа эм Венесуэла).
Шимал Кипр 1974 джыл,кипрчи тюрклюлени энозисден къутхарыр ючюн, тюрк аскерлени Кипр айрымканны шималын алгъанындан сора баямланнганды. Алай а бойсунмазлыгъын 1983 баям этгенди. 2004 джыл ШКТР-ны территориясы де-юре Европа Бирлигине Кипр Республиканы юлюшю кибик киргенди, алай а анда джашагъан адамла Европаны гражданларына саналмайдыла. Тюркия таныгъанды.
Къыбыла Тегей — Гюрджюню конституциясына кёре талай районуну арасында юлешинибди. 1991 джыл эркинлик алгъанды, 2008 джылдан бери БМО-ну юч члени бла танылгъанды (Россия, Никарагуа эм Венесуэла).

Территориялырын толу контроль этелмеген, джарым танылгъан къралла

Косово Республика — Сербияны конституциясына кёре Косова эм Метохия атлы автоном крайды. БМО-ну Къоркъуусузлугъуну Кенгешине 1244-чю резолюциясына кёре, халкъла арасы оноудады. 2008 джыл косовочу властла бойсунмазлыкъны баям этгендиле. Бусагъатха дери 62 кърал таныгъанды. Косово Республиканы властлары шимал джанын контроль этелмейди, анда джашагъан серблиле бойсунмайдыла албан правительствогъа.
Сахара Араб Демократ Республика 49 кърал бла танылады, Афиркан бирликни члениди. Алай а джерини кёбюсю Мароккону къолундады.
Палестина 97 кърал бла танылады, бусагъатда Палестина де-факто эки къралгъа юлешиннгенди: Иорданны кюнбатыш джагъасы бла Газаны секторуна. ХАМАС террорист организация Газаны секторунда оноуну джюрютеди, алай бир деб бир кърал танымагъанды.
Къытай Республика Тайвань айрымкан бла талай ууакъ айрымканланы тутады къолда. Къытайда 1949 джыл граждан къазауатда хорланыб, закон правительствосу Тайвангъа къачыб къутулады коммунист кючледен. 1971 джыл Тайвандагъы правительство дипломат таныуун тас этеди, аны орнуна бютеу халкъла арасы организациялада Къытайны территориясыны кёбюсюн къолда тутхан Къытай Халкъ Республика алады.

Территориясыны кёбюсюн контроль этген, танылмагъан къралла

Алгъыннгы СССР-ни территориясында

Преднистровье — Молдавияны джерини бир кесегинде баямланнган, танылмагъан кърал.

Сомалиленд 1991 джылдан шимал къауумла Эркин Республика Сомалилендни баямлагъандыла. Сомалини 18 бёлюмюнден 5-си киреди.

Джарым танылмагъан кърал

Эрменни Пакистан танымайды. Пакистан тамадала ангылатханнга кёре, Азебрдайджанны Къарабах урушда джакълагъанлары ючюн, Эрменни агрессоргъа санайдыла, ол себебден, Азербайджанны джерлерин ызына къайтаргъынчы танырыкъ тюлдюле.
Израилни араб эм муслиман къралланы кёбюсю танымайды (бусагъатда 24 кърал), алай а Мисир, Иордания, Туркия эм Азербайджан таныйдыла.
Кипрни Туркия танымайды.
Къытай Халкъ Республиканы Къытай Республиканы таныгъан къралла танымайдыла.
КХДР, Корея Республика, Япония, АБШ джанындан танылмайды.
Корея Республиканы КХДР танымайды.