Шахар агломерация
Агломерация, конурбация ( лат. agglomero — къошама) — адам джерлешим джерлени джыйылыуу, асламысы бла шахарла боладыла, ала бир-бирлери бла бек байламлы боладыла, бир-бирде уа бирлешиб, бир шахар кибик болуб къаладыла.
Бираралы (бир уллу шахарны тёгерегинде къуралгъан, сёз ючюн , Москова агломерация) эмда талай аралы агломерацияла боладыла (талай ёзек шахары болгъан, сёз ючюн Германия Рур регионунда).
Бирлешиуню шартлары
[тюзет | къайнакъны тюзет]- кёбчюлюк халда урунуу, окъуу, турмуш, маданият эмда рекреация джолоучулукъла,
- 1,5-сагъат заманны ичинде биринден бирине джетерге мадар,
- дайым джюрюген шахар тюбю электропоездлени, автобусланы, кемелени болуу,
- аэропортну, темир джол тюйюмчекни - терминалны, суу портны-терминалны ортакъ болууу,
- байлагъан джолланы узунлугъу бла адамны тыкъ джерлешгени д. а. к.
Къошулмауну шартлары:
- узакълыкъ,
- ачыкъдан джол болмауу,
- джууукъ болмагъан, кеси-кесинг баджаргъа шахарла.
Айныгъан къраллада агломерацияда адам басыннганы мийик дараджагъа чыгъады. Агломерацияланы ёсюулери промышленность чыгъарыуну да орналыууна себеб болады. Агломерацияланы ёсюую, неда талайны бирлешиую мегалополисни къуралыууна чурум болады, мегалаполис адам джерлешимлени эм уллу шекилине саналады.
Конурбация — (лат . con — бирге эм urbs — шахар),
- талай аралы шахар агломерация, ёзегинде уллулугъу бла, магъанасы бла талай тенг шахарны тутады (сёз ючюн, Германияны Рур бассейнинде шахарланы джыйылыуу).
- Шахар агломерацияны синонимиди.
Эм уллу конурбацияла (кёб аралы агломерацияла) Европада — Рур ГФР-де (11,5 млн адам), Рандстад Холланд Нидерландлада (7 млн), Японияда — Токайдо мегалополис (60 млн) эмда талай башха къраллада бардыла.
Эм уллу агломерацияла
[тюзет | къайнакъны тюзет]Дунияда 10 млн адамдан кёб джашагъан уллу агломерацияла (2009 джылны 1-чи январына)[1]):
Эресейде 1 млн адамдан артыкъ джашагъаны бла уллу агломерацияла (2009 джылгъа)[1]),
- Москова агломерация 14,5 млн.
- Санкт-Петербург агломерация 5,4 млн.
- Самара-Тольятти агломерация 2,5 млн.
- Екатеринбург агломерация 2,2 млн.
- Нижний Новгород агломерация 2 млн.
- Ростов агломерация 1,8 млн.
- Новосибирск агломерация 1,7 млн.
- Волгоград агломерация 1,4 млн.
- Къазан агломерация 1,43 млн.
- Челябинск агломерация 1,32 млн.
- Уфа агломерация 1,28 млн.
- Омск агломерация 1,2 млн.
- Саратов агломерация 1,2 млн.
- Пермь агломерация 1,2 млн.
- Новокузнецк (Кузбасс) агломерация 1,15 млн.
- Тула-Новомоск агломерация 1,1 млн.
- Набережные Челны агломерация 1,1 млн.
- Воронеж агломерация1,1 млн.
- Иркутск агломерация 1,1 млн
- Красноярск агломерация 1,02 млн.
Викигёзенде (Wikimedia Commons'да) бу категориягъа келишген медиа-файлла табарыкъсыз: Шахар агломерация. |
Белгиле
[тюзет | къайнакъны тюзет]- ↑ 1,0 1,1 Дунияны агломерациялары ингил. (15-чи июнь 2009). Тинтилгенди: 15-чи июнь 2009.