Къара жынгыл

Бугъумуч ауурлукъ - (дагъыда айтадыла: къара жынгыл, къара зат) - болумда шендюгю кёзюлдреумюкле бла кезге керюнмеген затланы бары саныны атлары, б.т.а. шибладис, не да нейтринный чачыуларны кючю анга къарап тинтирге жетишимли болмагъан зат. Алай анга жанындан ауетли магъанасы аламда затлагъа себеп этгенине кере тинтедиле. Бугъумуч затны аламда саны керюннгенни санындан 5 кереге кепдю. Къара жынгылны тинтиуне эки тыйгъыч барды: АФстрофизика келишмезлик б.а. тинтилген ауурлукъну ауетли байланнган затланы бла аланы низамлары (мырытла бла мырыланы жоккулары, аланы ауетлик къатылгъан сыфатларындан. Аламнар - керюннген алам сыфатларыны Болумну орталыкъ тыкълыгъы бла келишмезлиги. Аламнар ахыр аылыулагъа бла тинтиулеге кере Болумну саны быллай келишимликде тохташханды: 74 % къара кюч, 22 % къара жынгыл, 3.6 % жулдузла аралы букъу, 0.4 % жулдузла жулдуз низамла э.а.у.