Кърым

Кърым Украинаны картасында

Кърым татарлыланы районла бла шахарлада процентлери (2001)

Кърым неда Кърым джарымайрымкан (кърым. Qırım, Qırım yarımadası, Къырым, Къырым ярымадасы, орус. Крым, Крымский полуостров, укр. Крим, Кримський півострів) — Украинаны къыбыласында, Къара эмда Азау тенгизле бла джууулгъан территорияды. Джарымайрымканда — Кърым Автоном Республика бла Севастополь орналыбдыла. 1441-1783 джыллада джарымайрымкан энчи къралны — Кърым ханлыкъны аралыгъы болгъанды.

• Майданы — 26 100 км².
• Адам саны — 1 973 185 адам, аланы ичинде: 58,32% оруслу, 24,32% украинли, 12,1% кърым татарлы.
• Ара шахары — Акъмежгит (Симферополь).
• Башха уллу шахарла — Акъджар (Севастополь), Ялта.

Тарихи

• 1475-1774 джыллада Тюркню бийлигинде болгъанды.
• 1783 джылда Россия империя аннексия этгенди.
• 1917-1920 джыллада Граждан къазауатны заманында «акъ» бла «къызыл» правительствола талай кере бири-бирин ауушдургъандыла.
• 1921 джылда Кърым Автоном Совет Социалист Республика баямланнганды (РСФСР-ни къурамында).
• 1942-1944 джыллада Германия бла оккупация.
• 1944 джыл (18-чи май) — кърым татарлыланы депортациясы (аланы ызындан (26-чы июнда): къырм эрменлилени, болгарлыланы эмда греклени).
• 1954 джыл — Кърым область РСФСР-ден УССР-ге берилгенди.
• 1987 джыл — кърым татарлыла джарымайрымкангъа къайтыб башлагъандыла.
• 1991 джыл — бютеукърым референдумну эсеби бла Кърым область Кърым Автоном Республика болгъанды.

Викигёзенде (Wikimedia Commons'да) бу категориягъа келишген медиа-файлла табарыкъсыз: Кърым.

Бу, тамамланмагъан статьяды. Сиз болушургъа боллукъсуз проектге, тюзетиб эм информация къошуб бу статьягъа.