Айрымкан

    Бу атны (неда терминни) башха магъаналары да барды, къарагъыз: Айрымкан (магъаналары).

Уллулугъу бла дунияда тёртюнчю айрымкан болгъан Мадагаскарны спутникден этилген фотографиясы

Айрымкан неда айрыкам — тёрт джанындан да суу бла къуршаланнган эмда суудан дайым (тенгизни эм бек кёлтюрюлюуюню сагъатында да) мийик болгъан джер кесекди. Айрымканла материкледен ёлчелерини гитчеликлери бла башха боладыла (эм гитче континент болгъан Австралиядан юч къатха гитче Гренландия, майданы эм уллу айрымканнга саналады). Айрымканла бирем-бирем боладыла эмда къауумла — архипелагла боладыла.

Айрымканланы тюрлюлери

Айрымканла, джаратылгъанлары бла эмда материклеге кёре орналгъанлары бла айырылыб таныладыла. Алай а тамал бёлюнюу, тенгиз сууда орналгъан айрымканлагъа эмда тузсуз сууда орналгъан айрымканлагъа бёлюнюудю.

География орналгъанларына кёре океанладагъы эмда тенгизледеги айрымканла — континентни (материкни), джаяу зонаны эмда океанныкъыла боладыла.

Тенгиз суу орунлада орналгъан айрымканла джаратылгъанларына кёре бёлюнедиле:

• тамырлы магъаданладан къуралгъанла;
• сууну (толкъунланы) аккумулятив иши къурагъан;
• откъусладан эмда балчыкъвулкандан къуралгъанла;
• коралладан къуралгъанла.

Майданлары 30 000 км²-ден кёб болгъан айрымканла

№	Айрымканны аты	Майданы (км²)	Кърал
1	Гренландия	2 175 600	Дания
2	Джангы Гвинея	790 000	Индонезия эмда Папуа — Джангы Гвинея
3	Калимантан (Борнео)	737 500	Бруней, Индонезия, Малайзия
4	Мадагаскар	587 041	Мадагаскар
5	Баффинни Джери	507 451	Канада
6	Суматра	425 000	Индонезия
7	Хонсю	227 414	Япония
8	Уллу Британия	219 000	Великобритания
9	Виктория	217 291	Канада
10	Элсмир	196 236	Канада
11	Сулавеси	174 600	Индонезия
12	Къыбыла айрымкан	150 737	Джангы Зеландия
13	Ява	126 700	Индонезия
14	Шимал айрымкан	114 050	Джангы Зеландия
15	Ньюфаундленд	108 860	Канада
16	Куба	105 007	Куба
17	Лусон	104 688	Филиппинле
18	Исландия	102 828	Исландия
19	Минданао	94 630	Филиппинле
20	Ирландия	84 406	Уллу Британия эмда Ирландия Республика
21	Хоккайдо	78 073	Япония
22	Сахалин	76 400	Россия
23	Гаити	74 700	Гаити эмда Доминикан Республика
24	Банкс	70 028	Канада
25	Шри-Ланка	65 268	Шри-Ланка
26	Тасмания	60 637	Австралия
27	Девон	55 247	Канада
28	Шимал айрымкан, Джангы Джер	48 904	Россия
29	От Джер	47 992	Аргентина эмда Чили
30	I Александрны Джери	43 200	• • Антарктида
31	Аксель-Хайберг	43 178	Канада
32	Мелвилл	42 149	Канада
33	Саутгемптон	41 214	Канада
34	Маражо	40 100	Бразилия
35	Шпицберген	39 044	Норвегия
36	Кюсю	36 555	Япония
37	Джангы Британия	36 514	Папуа — Джангы Гвинея
38	Тайвань	35 801	Къытай Республика
39	Хайнань	33 572	Къытай Халкъ Республика
40	Уэльсли принцни айрымканы	33 339	Канада
41	Къыбыла айрымкан, Джангы Джер	33 275	Россия
42	Ванкувер	31 285	Канада
43	Тимор	30 777	Кюнчыгъыш Тимор эмда Индонезия

Австралия

Адетге кёре Австралияны гитче континентге санайдыла, алай а Австралияны айрымкан неда айрымкан-материк кибик тюшюннгенле да бардыла.

Россияны эм уллу айрымканлары

1. Сахалин
2. Шимал
3. Къыбыла