Вануату
Вануатуну республикасы
Ripablik blong Vanuatu
ингил. Republic of Vanuatu
фр. République de Vanuatu
 Вануату байрагъы |
 Вануату гербы |
.svg)
| Девиз | «Long God Yumi Stanap» «Nous nous tenons devant Dieu» |
|---|---|
| Гимн | 'Yumi, Yumi, Yumi («Биз, биз, биз.») |
| Президент | Никенике Вуробараву |
|---|---|
| Биринчи-министр | Шарлот Салвай |
| Тил(лер)и | ингилиз тил, француз тил, бислама тил |
| Ара шахары | Порт-Вилла |
| Уллу шахар(лар)ы | Порт-Вилла |
|---|---|
| Бютеу территориясы | 12 190 км² км2 (дунияда 161) |
| Сагъат бёлгеси | UTC +11 |
| Этник къауумлары | Ни вануату |
|---|---|
| Бютеу халкъы (2023) | 335 908 адам (дунияда 188) |
| Къалынлыгъы | 19,20 адам/км2 |
| БИП (номинал) (2018) | $ 930 млн доллар (175) |
|---|---|
| БИП (ном.) адам башына (2018) | $ 3252 доллар (127) |
| ААИ (2018) | 0,603 (орта) (138) |
| Валютасы | Вату (VUV) |
| ISO 3166-1 коду | VU |
|---|---|
| Домен(лер)и | .vu |
| Телефон коду | +678 |
Вануа́ту (бисл. Vanuatu, франц. Vanuatu, ингилиз. Vanuatu; /vænˈwɑːtuː/), официал аты — Вануа́ту Респу́бликасы. — Шош океанда къыбыла кесегинде, Меланезияда турган айрымкан кърал. Шималда суу бла Соломонну айрымканлары бла чеклешеди, кюнбатышда Австралия бла, къыбыла-кюнбатышда Джангы Каледония бла, кюнчыгъышда Фиджи бла. Вануату республикасы Джангы Гибридле деген архипелагта 83 айрымканлада къуралгъанды. Вануату территориясы - 12 190 км², суу джагасы - 2528 км. Вануатуда 2018 джылда 292 680 адам джашай эди.
Ара шахары - Порт-Вилла.
Географиясы
[тюзет | къайнакъны тюзет]Вануату къралгъа башиндар къарасанг, аны айрымканланы тизгини Y- харифхе ушагъан этедиле. Вануату архипелагы шималдан къыбылагъа 1176 км созулады. 14 уллу бла 60 гитче адам джашаган бла 9 адамсыз айрымканладан Вануату къуралады. Вануату уллу магъаналы айрымканла: Эфате, Эспириту-Санто, Танна бла Малекула. Эспириту-Санто айрымкан Вануатада эм уллуданды. Эм шимал Вануату айрымканы - Хиу айрымкан, эм къыбыла - Анейтьюм айрымкан.
Рельеф
[тюзет | къайнакъны тюзет]Эспириту-Сантода къралны эм уллу тау Табвемасана (1879 м) турады. Кёб юсю айрымканлада тау рельефы барды. Кёб айрымканлада джертюбю дорбунла бардыла. Аллай эм айтылгъан дорбун Эфате айрымканда тургъан — Сивири.
Климаты
[тюзет | къайнакъны тюзет]Вануатуда мылы тропик климаты барды, экватор климатха джуукъ. Январдан мартха дери джангур сезон барады. Эм джангурлу ай - февралды. Къургъакъ сезону июлдан сентябргъа дери болады. Циклонла декабрь-мартда кёб боладыла.[1]
Топуракълары
[тюзет | къайнакъны тюзет]Вануату топуракълары вулкан магъадандан къуралыргъандыла. Алада кёб юсню, кёб вулкан учхун тутадыла. Вануатаны топуракълары климатха къара 3 баш къауум барды: ферал топуракъла, ферсиаллит топуракъла бла андик топуракъла.
Тарихи
[тюзет | къайнакъны тюзет]Вануатаны эртдеден тарихи аз тинтилгенди. 3000 джыл мындан алгъа айрымканлада адам джашагъанды деб бизге Вануатада археологияны табханла айтадыла. Испан суу джолоучу Педро Фернандес Кирос 1606 джылда Эспириту-Санто айрымканына тюшюб Вануатада биринчи европачы болгъанды[2].
