Къабарты-черкес тил

Къабарты-черкес тил Къэбэрдей-черкесыбзэ, адыгэбзэ
Къралла:	Россия, Тюрк, Иордания
Официал статусу:	Къарачай-Черкесия эмда Къабарты-Малкъар (Россия)
Бютеу сёлешгенле:	587 547
Джазыу системасы:	кирилл алфавит (къабарты джазма), диаспорада латин алфавит
Категориясы:	Кавказ тилле
Генетика классификациясы
— Шималкавказ башюйюр (танылмагъанды) 0— Хачыпсы-адыг юйюр 00— Адыг къауум
Тил кодлары
ISO 639-1	—
ISO 639-2	kbd
Википедияда
Бёлюмю:	kbd.wikipedia.org
Слоганы:	ЩӀэнгъуазэ хуитщ
тюрлендириу

Къабарты-черкес (къабарты, черкес) тил (адыгэбзэ неда къэбэрдей-черкесыбзэ^[1]) — къабартылыла бла черкеслилени тиллериди, хачыпсы-адыг тилледен бириди. Къарачай-Черкес («Къарачай-Черкес Республиканы миллетлерини тиллерини юсюнден» Закон, 1996) бла Къабарты-Малкъар («Къабарты-Малкъар Республиканы миллетлерини тиллерини юсюнден» Закон, 1995) республикалада официал тилди. Андан сора да Краснодар крайда, Адыгеяда, Тюркде эмда Джууукъ Кюнчыгъышда бу тилде сёлешгенле бардыла.

Тилни 48 къысыкъ фонемасы^[2] барды, аладан 23-сю фрикативдиле.

Бир къауум лингвистле, къабарты-черкес тил бла адыгей тилни орта черкес (адыг) тилни диалектлерине санайдыла. Адыгейлиле, къабартылыла эмда черкеслиле тиллерини атына адыгэбзэ («адыг тил») дейдиле. Орта аты (къабарты-черкес тил) болгъанлыкъгъа, къабарты тил эмда черкес тил деген айры атла да хайырландырыладыла.

Джазмасы 1924 джылгъа дери араб алфавитни эмда кириллицаны тамалында болгъанды, 1924—1936 джыллада —латиницаны тамалында, 1936 джылдан джангыдан кириллица хайырландырылады.

Къабарты-черкес тилде китабла, газетле («Адыгэ псалъэ», «Черкес хэку» эм башхала) эмда журналла чыгъадыла.

Алфавити

А а	Э э	Б б	В в	Г г	Гу гу	Гъ гъ	Гъу гъу
Д д	Дж дж	Дз дз	Е е	Ё ё	Ж ж	Жь жь	З з
И и	Й й	К к	Ку ку	КӀ кӀ	КӀу кӀу	Къ къ	Къу къу
Кхъ кхъ	Кхъу кхъу	Л л	Лъ лъ	ЛӀ лӀ	М м	Н н	О о
П п	ПӀ пӀ	Р р	С с	Т т	ТӀ тӀ	У у	Ф ф
ФӀ фӀ	Х х	Ху ху	Хь хь	Хъ хъ	Хъу хъу	Ц ц	ЦӀ цӀ
Ч ч	Ш ш	Щ щ	ЩӀ щӀ	Ъ ъ	Ы ы	Ь ь	Ю ю
Я я	Ӏ	Ӏy

Джибериуле

Къайнакъла:

↑ Сёз ючюн, бу китабны атында хайырландырылады: Дзасэжь Хь. Э. Иджырей къэбэрдей-черкесыбзэ. Черкесск, 1964. 230 с.
↑ Ethnology, т. 5 стр. 31 — 1966, University of Pittsburgh

Бу, тилни юсюнден тамамланмагъан статьяды. Сиз болушургъа боллукъсуз проектге, тюзетиб эм информация къошуб бу статьягъа.

[1] Сёз ючюн, бу китабны атында хайырландырылады: Дзасэжь Хь. Э. Иджырей къэбэрдей-черкесыбзэ. Черкесск, 1964. 230 с.

[soglasn-2] Ethnology, т. 5 стр. 31 — 1966, University of Pittsburgh

[1]

[2]

к • с • т {{{башлыкъ}}}
Федерал дараджалы тил	орус
Федерацияны субъектлерини тиллери	абаза • авар • агул • адыгей • азербайджан • алтай • башкъурт • бурят • даргин • ингуш • къабарты-черкес • къалмукъ • къарачай-малкъар • коми • къумукъ • лак • лезгин • ногъай • марий • мокшан • тегей • рутул • табасаран • татар • тат • тува • удмурт • хакас • цахур • чечен • чуваш • эрзян • саха
Официал статуслары болгъан тилле	вепс • долган • къазах • карел • коми-пермяк • фин • чукот • эвенкий • эвен • юкагир