Абаза тил
Абаза Бызшва | |
---|---|
Къралла: | Россия, Тюрк |
Официал статусу: | Къарачай-Черкесияда (Россия) |
Бютеу сёлешгенле: | ~ 50 000 |
Джазыу системасы: | кирилл алфавит, диаспорада латин алфавит |
Категориясы: | Кавказ тилле |
- Шималкавказ башюйюр (танылмагъанды) | |
ISO 639-1 | — |
ISO 639-2 | abq |
Бёлюмю: | |
тюрлендириу ![]() |
Абаза тил (Абаза Бызшва) — абазалыланы тиллериди, хачыпсы-адыг тилледен бириди. Асламысына Къарачай-Черкесияда джайылгъанды, республиканы 5 официал тилинден бириди. Россияда 2002 джылдагъы Бютеу Россиялыкъ халкъны санаугъа кёре[1] абаза тилде сёлешгенлени саны 38 247 адам болгъанды, Тюрк де уа — 10 000 адам чакълы бирди (1995)[2].
Абаза тил, хачыпсы тилге эм джууукъ тилди.
Диалект бёлюнюую
[тюзет | къайнакъны тюзет]- ашхар диалект:
- кувин сёзлеу
- апсуа сёзлеу
- ашуй диалект:
- кубина-элбургъан сёзлеу
- красновосток сёзлеу
Диалектлени фонетиканы системасында да, лексикада да эмда грамматикада да башхалыкълары барды. Хар диалектде экишер сёзлеу айырылады. Диалектледе сёлешгенлени бир-бирлерин ангылау бла проблемалары джокъду.
Бусагъатда бар болгъан тилледен абаза тилге эм джууукъ хачыпсы тилди. Специалистлени ойларына кёре протоабаза тил, прототилден (абаза бла хачыпсы тилни орта бабасындан) VIII—XII ёмюрледе айырылгъанды.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Abaza_latin_%26_cyrillic_alphabets.jpg/300px-Abaza_latin_%26_cyrillic_alphabets.jpg)
Абаза тилге джазыу система 1932 джыл латиницаны тамалында къуралгъанды, 1938 джылда уа кириллицагъа кёчюрюлгенди:
А а | Б б | В в | Г г | Гв гв | Гъ гъ | Гъв гъв | Гъь гъь |
Гь гь | ГӀ гӀ | ГӀв гӀв | Д д | Дж дж | Джв джв | Джь джь | Дз дз |
Е е | Ё ё | Ж ж | Жв жв | Жь жь | З з | И и | Й й |
К к | Кв кв | Къ къ | Къв къв | Къь къь | Кь кь | КӀ кӀ | КӀв кӀв |
КӀь кӀь | Л л | Ль ль | М м | Н н | О о | П п | ПӀ пӀ |
Р р | С с | Т т | Тл тл | Тш тш | ТӀ тӀ | У у | Ф ф |
Х х | Хв хв | Хъ хъ | Хъв хъв | Хь хь | ХӀ хӀ | ХӀв хӀв | Ц ц |
ЦӀ цӀ | Ч ч | Чв чв | ЧӀ чӀ | ЧӀв чӀв | Ш ш | ШӀ шӀ | Шв шв |
Щ щ | Ъ ъ | Ы ы | Ь ь | Э э | Ю ю | Я я |
Абаза тилде «Абазашта» газет чыгъады.
Джибериуле
[тюзет | къайнакъны тюзет]
Къайнакъла: |
![]() |