Европаны Кенгеши

Википедия — эркин энциклопедияны статьясы.
Европаны Кенгеши
██ Он къурагъан член ██ сонградан къошулгъанла ██ Пароламент меджилисинде сынамчы къралла ██ Министрле комитетинде сынамчы къралла ██ официал кандидат
Аралыгъы Страсбург, Франция
Членлик 47 Европачы кърал
5 сынмачы (Кенгеш)
3 сынамчы (Ассамблея)
Къуралыуу Лондон кесамат
5-чи май 1949
Веб-сайты http://www.coe.int/

Европаны Кенгеши (ингил. Council of Europe; фр. Conseil de l'Europe) 1949 джылда Европаны кенглигинде адам хакъланы, демократия эм законлукъну башлыгъын къорур ючюн къуралгъан, правительствола арасы къуралышды. Европа Бирликден башха организацияды. Европа Инсан Хакъларыны Сюдю Европаны Кенгешине байланыбды. Европаны Кенгешине Беларусь, Ватикан эмда Къазахстан тышында бютеу Европа кърал киреди. Европа Бирлик бла Европаны Кенгешини бир-бирине къатышыдрыуну баш чуруму эки къуралыш да бир байракъны хайырландырыуду. Бу байракъ Европаны Кенгешини байрагъы саналады, Европа Бирлик бу байракъны эркинлик бла хайырланады.

Къуралыуу[тюзет | кодну тюрлендир]

1949 джылны 5-чи майында 10 кърал — Бельгия, Дания, Италия, Люксембург, Нидерландла, Норвегия, Швеция эмда Уллу Британия — аралыгъы Старсбургну сайлаб Европаны Кенгешини къурауну юсюнден ангылашыугъа къол салгъандыла. Бусагъатда бу организацияда 47 кърал барды. Кенгешми ишлеу сфералары адам хакъла, медия, саулукъ сакълау, окъуу, культура, спорт, табигъат эмда аны кибик адам джашауну областларыдыла.

Къатышхан сферасы[тюзет | кодну тюрлендир]

Къуралыш Европа Бирлик бла бир байламы да болмагъан организацияды. Алай а бусагъатда Европа Бирлик Европаны Кенгешини байрагъын хайырланыб къоймай, терен ишбирлик да бардырадыла. Кёб къралда Европа Бирлик бла Европаны Кенгеши ортакъ проектлени бардырадыла. Европаны Кенгеши бла Европа Бирликни Министрле Кенгешини бир-бири бла къатышдырыргъа джарамайды. Кенгешни бюджети кирген къралланы адам саны эмда адам башына хайырына кёре саналгъан взносладан къуралады. 2002 джылда бюджети 169 миллион евро чакълы бир болгъанды. Кенгешни официал тиллдери ингилиз. эм француз тилледиле. Кенгешни Секретариятына башчы беш джылда бир кере сайланады, бусагъатда башчылыкъ Торбьорн Ягланд этеди.

Къошулгъан къралла[тюзет | кодну тюрлендир]

Аллындан 10 кърал къурагъанды:

БельгияБельгия
Уллу БританияУллу Британия
ДанияДания
ФранцияФранция
НидерландлаНидерландла
ИрландияИрландия
ШвецияШвеция
ИталияИталия
ЛюксембургЛюксембург
НорвегияНорвегия

Къошулгъан заманына кёре къралла:

Европаны Кенгешине кирген къралла
Тюрк Тюркa 9-чу август 1949
Греция Грецияa 9-чу август 1949
Исландия Исландия 7-чи март 1950
Германия Германияb 13-чю июль 1950
Австрия Австрия 16-чы апрель 1956
Кипр Республика Кипр 24-чю май 1961
Швейцария Швейцария 6-чы май 1963
Мальта Мальта 29-чу апрель 1965
Португалия Португалия 22-чи сентябрь 1976
Испания Испания 24-чю ноябрь 1977
Лихтенштейн Лихтенштейн 23-чю октябрь 1978
Сан-Марино Сан-Марино 16-чы ноябрь 1988
Финляндия Финляндия 5-чи май 1989
Маджар Маджар 6-чы ноябрь 1990
Польша Польша 26-чы ноябрь 1991
Болгария Болгария 7-чи май 1992
Эстония Эстония 14-чю май 1993
Литва Литва 14-чю май 1993
Словакия Словакия 14-чю май 1993
Чехия Чехия 30-чу июнь 1993
Словакия Словакия 30-чу июнь 1993
Румыния Румыния 7-чи октябрь 1993
Андорра Андорра 10-чу октябрь 1994
Латвия Латвия 10-чу февраль 1995
Албания Албания 13-чю июль 1995
Молдавия Молдавия 13-чю июль 1995
Шимал Македония Республика Шимал Македонияc 9-чу ноябрь 1995
Украина Украина 9-чу ноябрь 1995
Россия Россия 28-чу февраль 1996
Хорватия Хорватия 6-чы ноябрь 1996
Гюрджю Гюрджю 27-чи апрель 1999
Азербайджан Азербайджан 25-чи январь 2001
Армения Армения 25-чи январь 2001
Босния эм Герцеговина Босния эм Герцеговина 24-чю апрель 2002
Сербия Сербияd 3-чю апрель 2003
Монако Монако 5-чи октябрь 2004
Черногория Черногория 11-чи май 2007


a Европаны Кенгешини тамалын салгъан къралгъа саналады.
b 1950 джыл Кюнбатыш Германия бла Франция оккупациясындагъы Саарлан да ортакъ членле болгъандыла. 1951 джыл Кюнбатыш Германия толу член болгъанындан сора, Саарланд 1955 джылда бардырылгъан референдумдан сора, 1956 ортакъ членликден чыкъды. Совет оккупация зонадагъы ГДР бу Кенгешге чырт кирмгенеди. 1990 джыл Германияны бирлешгенинден сора кюнчыгъышдагъы беш штат Германияны Федератив Республикасына кирдиле эмда Кенгешге къошулгъан саналдыла.
c «Алгъынгы Югослав Республика Македония» ат бла къошулдгъанды (кавычкаланы ичинде).[1] Къралланы асламысы конституцияда джюртген аты бла таныйды.
d Аллында Сербия-Черногория болуб къошулгъанды.

Европаны Кенгешине кандидат къралла:

Беларусь Беларусь

Европаны Кенгешини Министрлерини Комитетинде сынамчы статсну джрютген къралла:

Ватикан Ватикан 7-чи март 1970
Американы Бирлешген Штатлары АБШ 10-чу январь 1996
Япония Япония 20-чы ноябрь 1996
Мексика Мексика 1-чи декабрь 1999

Европаны Кенгешини Парламент Меджлисинде сынамчы статусну джрютген къралла:

Израиль Израиль 2-чи декабрь 1957
Канада Канада 28-чи май 1997
Мексика Мексика 4-чю ноябрь 1999

Къошулаллыкъ алай а алкъын баш уруу этмеген къралла:

Къазакъстан Къазахстан
Ватикан Ватикан

Белгиле[тюзет | кодну тюрлендир]