Википедия:Проект:Кюнде болуула/Июль

Хар кюнде тарихде болуула Январь • Февраль • Март • Апрель • Май • Июнь • Июль • Август • Сентябрь • Октябрь • Ноябрь • Декабрь

1 июль Петербургда Уллу театр 1783 — Петербургда Уллу Таш театр (суратда) ачылгъанды. 1877 — Биринчи Уимблдон теннис турнир башланнганды. 1917 — Россияда джай заманнга кёчюу биринчи кере ётгенди. 1942 — Экинчи дуния къазауат: Севастополну джакълау бошалгъанды, немецле 100 минг адамны джесирге алгъанларын баямлагъандыла. 1988 — XIX партконференцияда Е. Лигачёв Б. Ельциннге: «Борис, сен тюз тюлсе» дегенди. 1997 — Гонконг, Къытай Халкъ Республикагъа къайтарылгъанды. 1999 — Шотландияны Парламентини 300 джылны ичинде биринчи олтурууу ётгенди. 2009 — Людмила Зыкина ёлгенди. Тюрлендириу...

2 июль Гетман Скоропадский 1494 — Католик королла Тордесильяс кесаматха къол салгъандыла. 1800 — Уллу Британия бла Ирландияны униясыны юсюнден акт къабыл этилгенди. 1839 — Америкагъа сатаргъа элтилген негрле «Амистад» кемени кючлегендиле. 1853 — Орус аскер Молдова бийликге киргенди, Кърым къазауат башланнганды. 1860 — Алексей Шефнер Алтын Мюйюз деген бухтада Владивосток шахарны тамалын салгъанды. 1918 — Гетман Скоропадский (суратда) тарихде биринчи кере украин гражданлыкъ киргизгенди. 1976 — Шимал бла Къыбыла Вьетнам бирлешгендиле. 1997 — Таиланд батны девальвациясы, Азияда финанс кризисни башланнганы. Тюрлендириу...

3 июль Квебекде Шампленнге эсгертме 1608 — Француз тинтиучю Шамплен (суратда) Квебек шахарны тамалын салгъанды. 1866 — Австрия-Пруссия-Италия къазауатны Садовада сермешиую. 1897 — «Славянский базар» ресторанда кёб сагъат баргъан сюзюуню эсебинде Станиславский бла Немирович-Данченко халкъ театр къураргъа оноу алгъандыла. 1936 — Кърал автоинспекция къуралгъанды. 1941 — Сталин биринчи кере халкъгъа радио бла сёлешгенди. 1964 — АБШ-да раса сегрегацияны джасакълагъан Граждан хакъланы юсюнден закон алыннганды. 1988 — Иран-ирак къазауат: «Винсеннес» деген американ крейсер Персия богъазда иранлы пассажир самолётну ургъанды. 1996 — Борис Ельцин экинчи болджалгъа РФ-ни президенти болуб сайланнганды. Тюрлендириу...

4 июль 1776 — Шимал Америкада 13 британ колония бирлешиб, бойсунмаулукъларын баямлагъандыла. 1819 — Кронштадтдан «Восток» бла «Мирный» кемеле дуния тёгерек джюзюуге чыкъгъандыла. Бу экспедицияны заманында алтынчы континент ачылгъанды. 1863 — АБШ-да граждан къазауат: Грантны аскери Биксберг къаланы алгъанды. 1865 — Льюис Кэрроллну «Алиса Сейирликлени джуртунда» (суратда) деген китабы биринчи кере чыкъгъанды. 1941 — Львовчу профессорланы ёлтюрюлгенлери. 1989 — Бельгияда МиГ-23 совет аскер самолёт аугъанды, пилоту уа Польшаны хауасында огъуна катапультация этгенди. 2004 — Греция биринчи кере футболдан Европаны чемпиону болгъанды. 2008 — Къыбыла Тегейде бютеулюк мобилизация баямланнганды (гюрджю-тегей конфликт). Тюрлендириу...

5 июль Элвис, 1957 джыл 1811 — Венесуэла, Къыбыла Америкада Испанияны колонияларындан биринчи болуб, босунмаулугъун баямлагъанды. 1829 — Уралдан кюнбатышда Россияда биринчи налмаз табылгъанды. 1831 — Петербургда ёлет къозгъалыу. 1865 — Лондонда «Къутхарыу аскер» деген организация къуралгъанды. 1954 — Элвис Пресли (суратда) биринчи джырын джаздыргъанды. 1962 — Алжир, Франциягъа бойсунмагъан кърал болгъанды. 1975 — Джашил Бурунну Айрымканлары (бусагъатда — Кабо-Верде) бойсунмазлыгъын баямлагъанды. 1994 — Къытай Халкъ Республикада сабий урунууну хайырланнган джасакъланнганды. Тюрлендириу...

6 июль Мадам Бланшарны ёлгени 1710 — Мейсенде Европада биринчи фарфор чыгъарылыб башланнганды. 1809 — Наполеонну буйругъу бла римли папа VII Пийни Ватикандан къачырыб Гренобльге элтгендиле. 1819 — Парижде, ичинде мадам Бланшар (суратда) бла, джана тургъан хауа шар аугъанды. 1885 — Луи Пастер къутургъан ауруугъа къаршчы вакцинаны 9 джыл болгъан джашчыкъ Жозефге бериб джетишимли сынагъанды. 1907 — Дублин къаладан Сыйлы Патрикни орденини белгилери урланнгандыла; бусагъатха дери да табылмагъандыла. 1919 — Дирижаблны биринчи трансатлантика учууу. 1945 — АБШ-да немец алимлени Америкагъа ашырыу «Operation Paperclip» деген кампания башланнганды. 1997 — Къазахстанны парламенти къралны ара шахарын Алма-Атадан Акмолагъа кёчюрюу оноуну мюкюл этгенди. Тюрлендириу...

7 июль Саманта Смит, Андроповха письмо джазгъанындан сора бютеу дунияда белгили болгъан къызчыкъ. Саманта Смит, Андроповха письмо джазгъанындан сора бютеу дунияда белгили болгъан къызчыкъ. 1807 — Россия империя бла наполеончу Францияны арасында Тильзит мамырлыкъ къабыл этилгенди. 1846 — АБШ, ол сагъатда Мексиканыкъы болгъан, Калифорнияны аннексия этгенин баямлагъанды. 1881 — Пиноккиону юсюнден таурух дунияны кёргенди. 1898 — АБШ-ны конгресси Гавай айрымканланы аннексия этиуню юсюнден резолюцияны алгъанды. 1950 — Ингилизде Фарнборода биринчи авиашоу ётгенди. 1983 — Саманта Смит (суратда) СССР-ге келгенди. 2005 — Лондонда террорист акт. 2007 — «минг джылны эм насыблы кюню» (7.07.2007). Тюрлендириу...

8 июль Полтавская баталия 1659 — Конотопда сермешиу: полякла бла украин къазакъла москвачы аскерни чачхандыла. 1686 — 145 джыл тюрклюле кючлеб тургъандан сора Буда азатланнганды. 1709 — Полтавада сермешиу (суратда): Шимал къазауатны эм магъаналы эпизоду. 1853 — Мэтью Перри Токио богъазда тюшгенди, сакоку политика тауусулгъанды. 1901 — Францияда шахар ичинде автомобиллени баргъан теркликлери чекленнгенди — 10 км/сагъат. 1981 — «Ленкомда» «Юнона бла Авось» мюзиклны премьерасы. Тюрлендириу...

9 июль Экинчи Роченсальм сермешиу 1357 — Император IV Карл, Прагада Влтава сууну юсю бла Карлны кёпюрюню тамалын салгъанды. 1762 — III Пётрну кесини юй бийчеси II Екатерина тахдан тайдыргъанды. 1790 — Роченсальм сермешиу (суратда): Россияны Балтика флотуну юч этиб бирин шведле кючлейдиле. 1816 — Аргентина, Испаниядан эркинлигин баямлагъанды. 1932 — Сан-Паулу штатны Бразилияны властларына къаршчы къозгъалыуу. 1943 — Сицилияда джандашланы тюшюулери. 1955 — Бертран Рассел бла Альберт Эйнштейнни биргелей манифестлери басмаланнганды. 1997 — Украина, НАТО бла ишбирликни юсюнден кесаматха къол салгъанды. Тюрлендириу...

10 июль Джон Кольерни «Леди Годива» сураты (1898) 1040 — Леди Годива къымыжалай Ковентри шахар бла ётгенди (суратда). 1547 — Францияда королну джанындан официал эркинлик берилген ахыр дуэль ётгенди. 1796 — Карл Фридрих Гаусс дефтеринде тарихде белгили джазыуун этгенди: «Heureka! num= Δ + Δ + Δ». 1878 — Ингилизде футбол арбитр сыбызгъыны хайырландыргъанды (аннга дери сюдюле къычыргъан этгендиле). 1940 — Францияда маршал Петенни вишист правительствосу къуралгъанды. 1941 — Экинчи дуния къазауат: Смоленск сермешиуню башланнганы. 1981 — АБШ-ны аскер-тенгиз флотунда абычарлагъа сакъал джюрютгенни джасакълагъандыла. Тюрлендириу...

11 июль Картина Арчимбольдо 1405 — Къытайлы адмирал Чжэн Хэ Африканы джагъасына дери джюзюуге чыкъгъанды. 1576 — Мартин Фробишер башчылыкъ этген ингилиз экспедиция Гренландияны ачханды. 1593 — Итальян суратчы Джузеппе Арчимбольдо (суратда — суратларындан бири) ёлгенди. 1859 — Санкт-Петербургда Исаакиев собор ачылгъанды. 1893 — Кокити Микимото инджини этгенди. 1941 — Витебскни тюшюую эмда совет аскерлени Могилёвну къатында къуршаланнганы. 1995 — Боснияда къазауатны барыуунда серб аскерле Сребреницаны алгъандыла, аны ызы бла кёб саўутсуз муслиман ёлтюрюлгенди. 2001 — «Polaroid» деген американ концерн банкрот болгъанын баямлагъанды. Тюрлендириу...

12 июль 1581 джылдан Острог Библия 1580 — Иван Фёдоров биринчи толу славянча Библияны (суратда) басмалагъанды. 1790 — Францияда дин къуллукъчуланы граждан джарашдырыу. 1812 — Американ аскер Канаданы чегин ётгенди. 1901 — Рейхстаг дуэллени джасакълагъан законопроектни унамагъанды. 1943 — Экинчи дуния къазауат: Прохоровканы къатында сермешиу. 1960 — РСФСР-де эм уллу болгъан «Орлёнок» пионер лагерь ачылгъанды. 1962 — «Rolling Stones» рок-къауумну биринчи концерти Лондондагъы Marquee Club клубда ётгенди. 2006 — Экинчи ливан къазауат башланнганды. Тюрлендириу...

13 июль 1728 — Витус Берингни биринчи Камчатка экспедициясы башланнганды. 1772 — Джеймс Кук, HMS Resolution кемеде (суратда) тарихде биринчи кюнбатышдан кюнчыгъышха дуния тёгерек джюзюуге чыкъгъанды. 1837 — Королева Виктория резиденциясын Сент-Джеймс къаладан Букингем къалагъа кёчюргенди. 1870 — Бисмарк Эмс депешаны ийгенди. 1878 — Сербияны Осман империягъа бойсунмагъаны танылгъанды. 1897 — Гульельмо Маркони, радиогъа патент алгъанды. 1923 — Голливудну белгиси биринчи кере къурулгъанды. 1930 — Уругвайда футболдан биринчи дуния чемпионат башланнганды. Тюрлендириу...

14 июль Обрушение кампанилы собора св. Марка 1789 — Бастилияны алыу — Уллу француз революцияны башланыуу. 1867 — Альфред Нобель биринчи кере динамитни кёргюзтгенди. 1896 — Тёбен Новгородда биринчи орус автомобиль кёргюзтюлгенди. 1897 — Ыйых кюн Россияда официал халда бош кюн баямланнганды. 1902 — Венецияны символу — Сыйлы Маркны соборуну кампаниласы (суратда) оюлгъанды. 1905 — Оклахоманы индейлилери Секуах деген индей штатны къуралгъанын баямлагъандыла, алай а АБШ-ны Конгресси аны танымгъанды. 1941 — Смоленск ючюн сермешиулени заманында «Катюша» установка биринчи кере хайырланнганды. 1969 — Сальвадор бла Гондурасны арасында Футбол къазауат башланнганды. Тюрлендириу...

15 июль HMS Bellerophon 1410 — «Германияны къара кюню»: Тевтон орденни аскери Грюнвальд сермешиуде хорланнганды. 1741 — Аляскада биринчи европачы тюшгенди. 1795 — «Марсельеза» официал халда Францияны гимни болгъанды. 1799 — Француз капитан Пьер Франсуа Бушар Мисирде Розетт ташны табханды. 1815 — Наполеон «Беллерофонт» деген ингилиз кемени (суратда) капитанына бойсуннганды. 1823 — Римде Сыйлы Павелни базиликасы кюйгенди. 1870 — Джорджия АБШ-ны къурамына ызына киргенди. 1905 — Арсен Люпенни юсюнден биринчи хапарла чыгъарылгъандыла. Тюрлендириу...

16 июль Атом бомбаны биринчи джетишимли сынау   622 — Муслиман орузламаны башланнганы. 1676 — Ёлюр отланы юсюнден иш: маркиза де Бренвилье ичиу бла азабха эмда асмакъгъа ашырылгъанды. 1945 — Нью-Мексикода (АБШ) атом бомбаны (суратда) биринчи джетишимли сынау. 1950 — Мараканасо — Бразилияны футболуну тарихинде эм уллу кёлю чыгъыу. 1965 — Монблан тауну (Альпланы эм мийиктёппеси — 4807 м) тюбю бла ётген, Франция бла Италияны байлагъан туннель ачылгъанды. 1969 — Аполлон-11 кемени старты, адамла тарихде биринчи кере Джерден башха космос объектни (Айны) юсюне баргъандыла. 1990 — УССР-ни Баш Совети Украинаны суверенитетини юсюнден Декларацияны къабыл этгенди. 1994 — Шумейкеров — Леви комета Юпитерге тюшгенди. Тюрлендириу...

17 июль Жанна д'Арк на коронации Карла VII 1429 — Француз тахха VII Карл миннгенди: церемонияны заманында аны башында байракъны Жанна д’Арк (суратда) тутады. 1716 — I Пётр флоту бла Копенгагеннге келгенди. 1785 — Словаклы авантюрист Мориц Бенёвский кесин Мадагаскарны башчысы баямлагъанды. 1868 — Японияны ара шахары Киотодан Токиогъа кёчюрюлгенди. 1918 — Екатеринбургда Россияны ахыр императору II Николайны юйдегиси эмда джууукълары урулгъандыла. 1918 — Сибирни болджаллы правительствосу Омскда Сибирни бойсунмаулугъуну юсюнден декларацияны къабыл этгенди. 1929 — Къытай-Кюнчыгъыш темир джолну юсю бла къаугъа ючюн СССР, Къытай бла дипломат илишкилерин юзгенди. 1992 — Словак депутатла, Словакия Чехословакияны къурамындан чыгъыб суверенитетли кърал болуруна чёб атхандыла. Тюрлендириу...

18 июль Римде уллу ёртен    64 — Император Неронну заманында Римде уллу ёртен (суратда). 1792 — Поляк аскер (Костюшко) орус аскерни (Каховский) Дубенкону къатында хорлагъаны. 1870 — Биринчи Ватикан собор папаны гюнахсызлыгъыны юсюнден догматны къабыл этгенди. 1878 — Адольф Норденшельд биринчи болуб шимал тенгиз джол бла Атлантикадан Шош океаннга баргъанды. 1898 — Пьер бла Мария Кюри урандан сора да башха радиоактив элементле болгъанларыны юсюнден доклад этгендиле. 1925 — Адольф Гитлерни «Mein Kampf» китабы биринчи кере чыгъарылгъанды. 1958 — Анна Ахматованы кёб джылны ичинде биринчи назму джыйымдыкъ китабына басмагъа къол салыннганды. 1974 — Константинувда Джерде эм мийик мекям къурулгъанды. Тюрлендириу...

19 июль Парижни метросуну станциясына кириш   711 — Араблыланы Пиреней джарымайрымканны кючлеулери (Гвадалетеде сермешиу) 1822 — Француз алим Жозеф Ньепс дунияда биринчи фотографияны чыгъаргъанды. 1900 — Бютеудуния кёрмючню сагъатында Парижни метросу (суратда) ачылгъанды. 1908 — Лондондагъы Сыйлы Павелни соборунда епископ, Олимпиаданы алгъышлай, белгили фразаны айтханды: «Эм магъаналы хорлам тюлдю — къатышханды». 1928 — Къытай, европачы къралла бла бютеу «тенг болмагъан кесаматланы» джасакълагъанды. 1963 — Индонезия, Индий океанны атын Индонезий океаннга тюрлендиргенин баямлагъанды. 1980 — Москвада XXII Олимпиада оюнла ачылгъандыла. Тюрлендириу...

20 июль Кремль 1882 — А. Ф. Можайскийни самолётуну биринчи сынау учууу. 1917 — «Югославияны атасы» Никола Пашич бу къралны къуралыууну юсюнден Корфу декларациягъа къол салгъанды. 1924 — Парижде Халкъла арасы шахмат федерация къуралгъанды. 1940 — Американ музыка журнал «Billboard» эм популяр джырланы тизмесин биринчи кере чыгъаргъынды. 1941 — Экинчи дуния къазаўат: немец авиация Москваны биринчи кере бомбалагъанды. 1944 — Адольф Гитлерни ёлтюрюрге чабыу. 1955 — 37 джылны ичинде Москваны Кремли (суратда) туристле кёрюрге биринчи кере ачылгъынды. 1969 — Американ космос аппарат Аполлон-11 Айда къоннганды. Тюрлендириу...

21 июль Пирамидала къатында сермешиў 1773 — Папа XIV Климент иезуитлени орденин джасакълагъанды. 1774 — Кючюк-Кайнарджи мамырлыкъ кесамат: Россиягъа Новороссия бериледи. 1799 — Пирамидаланы къатында сермешиуде Наполеон (суратда) тюрклюлени хорлагъанды. 1861 — АБШ-да граждан къазауатны биринчи ауур сермешиую. 1969 — Американ астронавтла Нил Армстронг бла Эдвин Олдрин Айны юсюнде айланнгандыла. 1970 — Мисирде Асуан плотинаны 11 джыл баргъан къурулууу бошалгъанды. 1983 — Антарктидадагъы «Восток» станцияда Джерде эм сууукъ температура (−89,2 °C) белгиленнгенди. 2007 — Гарри Поттерни юсюнден джети китабны ахыргъысы сатылыугъа чыкъгъанды. Тюрлендириу...

22 июль Биринчи чыкъгъанланы джоллары. Балыкъ суу (Къызыл-къол), Эммануэлни таласы эмда Ленцни къаялары 1793 — Шотландлы А. Маккензи, тарихде биринчи болуб, Канаданы океандан океаннга дери ётгенди. 1795 — Гаитян революцияны эсеби бла Гаити бирикгенди. 1814 — Огайода беш индей тайпа, АБШ бла мамырлыкъны къабыл этиб, Британиягъа къазауат баямлагъандыла. 1829 — Генерал Г. А. Эммануэлни башчылыгъы бла экспедиция Минги тауну (суратда) тёппелерини бирине биринчи кере къагъытда шагъатлыкъ бла джетишимли чыкъгъанды. 1921 — Физик Пётр Капица, Ингилизде Кавендиш лабораториягъа ишге киргенди. 1943 — Экинчи дуния къазауат: джандашланы аскерлери Палермону алгъандыла. 1944 — Халкъла арасы ачха фонд къуралгъанды. 1946 — Чууутлу террористле Иерусалимде «Давид патчах» отелни атылтхандыла, 91 адам ёлгенди. Тюрлендириу...

23 июль Пеньон 1508 — Испанлы флот джюрютюучю Педро Наварра пиратладан Пеньон айрымканны (суратда) азатлагъанды. 1793 — Германияны территориясында биринчи демократ кърал — Майнц республика — аугъанды. 1881 — Льежде дунияда эм эски спорт федерация къуралгъанды. 1901 — Немец доктор Роберт Кох, эминаны кёчюргенле уллу чычханла болгъанларын баямлагъанды. 1906 — «Ирон газет» деген тегей тилде биринчи газетни биринчи номери чыкъгъанды. 1974 — Грецияда «къара полковниклени» диктатуралары тайдырылгъанды. 1992 — Хачыпсыны Баш cовети Гюрджюден бойсунмаулукъну баямлагъанды. 1997 — Лаос бла Мьянма, Къыбыла-Кюнчыгъыш Азияны къралларыны ассоциациясына киргендиле. Тюрлендириу...

24 июль Мачу-Пикчу 1701 — Французлу Антуан Кадиллак, Детройт шахарны тамалын салгъанды. 1783 — Россия империя бла Гюрджю Георгиевск трактатха къол салгъандыла. 1911 — Хайрем Бингхэм, Перуда Мачу-Пикчу (суратда) деген «тас болгъан шахарны» ачханды. 1942 — Кавказ ючюн сермешиу: вермахт Дондагъы Ростовну алгъанды. 1943 — Джандашланы авиациясы Гамбург шахарны къурутууну башлагъанды. 1969 — Аполлон-11, Шош океанда джетишимли къоннганды. 1977 — Мисир бла Ливияны арасындан баргъан тёрткюнлюк къазауат бошалгъанды. 1985 — АБШ-гъа бла Уллу Британиягъа биринчи миллет интернет доменле берилгенди. Тюрлендириу...

25 июль Blériot XI 1261 — VIII Михаил къачлыладан Константинополну къазауат этиб къайтаргъанды эмда Византия империяны ызына тургъузгъанды. 1587 — Японияда христианлыкъ джасакъланнганды, иезуитлеге 20 кюнню ичинде къралдан кетерге айтылгъанды. 1792 — Брауншвейгчи герцогну Бурбонланы къыйнаргъа джарамазлыкъны юсюнден манифести чыкъгъанды. 1799 — Мисир кампания: Наполеон тюрклюлени Абукирде сермешиуде хорлагъанды. 1826 — Кронверк джагъада беш декабрист асылгъанды. 1909 — Луи Блерио 37 минутха Ла-Маншны (суратда) учуб ётгенди. 1930 — ЦК ВКП(б)-ни бютеулюк ал окъутууну киргизилгенине юсюнден бегими. 2000 — Парижде «Конкорд» авиалайнерни катастрофасы. Тюрлендириу...

26 июль Никифор императорну башын Крумгъа келтиредиле   811 — Болгар хан Крум (суратда) греклени чачханды. 1139 — I Афонсу, Португалияны биринчи королю болгъанды. 1581 — Бирлешген провинцияла, Испаниячы Филиппни тайдырылыууну юсюнден актны къабыл этгендиле. 1788 — Нью-Йорк, АБШ-ны 11-чи штаты болады. 1822 — Хосе де Сан-Мартин бла Симон Боливар Къыбыла Американы келир заманлада политика халын сюзерге Гуаякилде тюбешгендиле. 1847 — Либерия, африкан колонияладан биринчи болуб бойсунмаулугъун баямлагъанды. 1963 — Скопьеде джер тебрениу: мингден кёб адам ёлгенди. 1999 — Индияны хорламы бла Каргиль къазауат бошалгъанды. Тюрлендириу...

27 июль Бегство англичан 1549 — Франциск Ксаверий Японияны джагъаларына джетгенди. 1794 — Парижде Термидориан переворот, Уллу француз революцияны бошалыуу. 1866 — Трансатлантика телеграф салыныб бошалгъанды. 1880 — Майвандда сермешиу, афганлыланы ингилизлилени пирр хорлаулары (суратда). 1952 — Итил-Дон (Волга-Дон) илипин ачылгъанды. 1953 — Корей къазауат бошалгъанды. 1955 — Австрия Республика бойсунмазлыгъын баямлагъанды. 2002 — Львовда авиашоуда трагедия, дуния авиашоуланы тарихлеринде эм уллу. Тюрлендириу...

28 июль «Ни шагу назад!» 1586 — Сэр Томас Хэрриот Уллу Британия бла Ирландиягъа биринчи гардошланы келтиргенди. 1697 — Владимир Атласовну къазакълары Камчатка сууну аягъында тюшгендиле. 1794 — Робеспьер бла Сен-Жюстну асмакълау. 1914 — Биринчи дуния къазауатны башланнганы. 1942 — Сталинни «Бир атлам да артха этмезге!» буйругъу (суратда). 1980 — Москвада Ваганьковское къабырлагъа Владимир Высоцкийни басдырылыууна мингле бла адамла келгендиле. 1992 — Афганистанда тиширыулагъа телевидениеде кёрюнюрге джасакъланнганды. 1995 — Индияны эм уллу шахарыны аты Бомбейден Мумбаиге тюрленнгенди. Тюрлендириу...

29 июль Тюмень 1586 — Тура сууда Тюмень шахарны (суратда) тамалы салыннганды. 1907 — Сэр Роберт Бейден-Поуэлл, Уллу Британияда бойскаутланы организациясын къурагъанды. 1938 — Хасан кёлде сермешиулени башланнганлары. 1941 — Экинчи дуния къазауат: Смоленск аугъанды, совет аскерни 300 минг аскерчиси джасакълыкъгъа тюшгенди. 1942 — СССР-де Александр Невачыны, Суворовну эмда Кутузовну орденлери къуралгъандыла. 1954 — Толкинни «Джюзюклени бийи» трилогиясыны биринчи кесеги чыкъгъанды. 1958 — АБШ-ны президенти Дуайт Эйзенхауэр НАСА-ны къуралыууну юсюнден законнга къол салгъанды. 1973 — Грецияда плебисцит бла монархияны орнуна республика келгенди. Тюрлендириу...

30 июль Екатеринаны къаласы   762 — Аль-Мансур, Араб халифатны джангы ара шахары Багдадны тамалын салгъанды. 1419 — Прага дефенестрация, гуситле Праганы шахар кенгешини членлерин ёлтюргендиле, аны ызы бла гусит къазауатла башланнгандыла. 1756 — I Елизавета, архитектор Растрелли бла бирге джангы ишленнген Екатеринаны къаласына (суратда) къарагъандыла. 1809 — Голландияда Вальхерен айрымканда 39-мингли британ аскер тюшгенди. 1825 — Адмирал Байрон (поэтни бирде къарнашы), Шош океанда киши джашамагъан Молден айрымканны табханды. 1858 — Джон Спик, джунглиле бла Виктория кёлге чыкъгъанды. 1930 — Уругвайда футболдан биричи дуния чемпионатны ахыргъы матчы ётгенди. 2008 — Зимбабве миллет валютасын 10 миллиард къатха деноминация этгенин баямлагъанды. Тюрлендириу...

31 июль К2 (Чогори) 904 — Арабла Византияны экинчи уллу шахары Солунну кючлегендиле. 1655 — Орус аскер, Литва Уллу бийликни ара шахары Вильнону алты джылгъа кючлегенди. 1703 — Даниэль Дефо, чам-накъырда памфлетин чыгъаргъаны ючюн налат чыпыннга сюелтилгенди, алай а анга разы болгъан лондончула гоккала келтириб толтургъандыла. 1941 — Геринг, Гейдрихден «чууут сорууну ахыр оноуун» этиб башларын даулагъанды. 1944 — Антуан де Сент-Экзюпери ёлгенди. 1954 — Итальян альпинистле, Гималайлада Чого́ри таугъа (суратда) биринчи чыкъгъандыла. 1975 — Детройтда профсоюз лидер Джимми Хоффаны тас болгъаны баямланнганды. 1976 — НАСА, «марсиан сфинксни» фотосун чыгъаргъанды. Тюрлендириу...