Википедия:Проект:Кюнде болуула/Май

Хар кюнде тарихде болуула Январь • Февраль • Март • Апрель • Май • Июнь • Июль • Август • Сентябрь • Октябрь • Ноябрь • Декабрь

1 май Орсон Уэллс «Гражданин Кейн» фильмде 1699 — Пьер Лемойн Миссисипи сууну ёзенинде биринчи европалы колонияны тамалын салгъанды. 1707 — Ингилиз бла Шотландияны униясыны юсюнден акт кючюн алгъанды. 1786 — Венадагъы Бургтеатрда Моцартны «Фигарону тою» операсы салыннганды. 1832 — I Николай буйругъу бла Вильно университетни къурутханды. 1941 — АБШ-да Орсон Уэллсни «Гражданин Кейн» (суратда) фильмини премьерасы ётгенди. 1960 — Свердловскну къатында, пилоту Фрэнсис Пауэрс болгъан, U-2 американ тахса билиучю самолёт урулгъанды. 1978 — Уллу Британияда Биринчи май кърал байрам кибик биринчи кере белгиленнгенди. 2004 — Маджар, Кипр, Латвия, Литва, Мальта, Польша, Словакия, Словения, Чехия эмда Эстония — Европа Бирликге киргендиле. Тюрлендириу...

2 май II Екатерина 1519 — Белгили итальян суратчы (скульптор, архитектор) эмда алим Леонардо да Винчи ёлгенди. 1729 — Россияны императрицасы II Екатерина (суратда) туугъанды. 1935 — СССР бла Франция бири-бирине болушууну юсюнден кесаматха къол салгъандыла. 1945 — Берлин ючюн сермешиу: генерал Гельмут Вейдлинг, Берлинни капитуляциясыны юсюнден буйрукъ бергенди. 1955 — Индияны парламенти, адамны кастасы ючюн дискриминацияны джасакъ этген законну къабыл этгенди. 1957 — Къыбыла Африкада британ гимнни миллет гимн кибик хайырланыуу джасакъланнганды. 1982 — Фолкленд къазауат: британ суу тюбю кеме «Генерал Бельграно» аргентин крейсерни батдыргъанды. 323 адам ёлгенди. 1997 — Тони Блэр, Уллу Британияны премьер-министри болгъанды. 1999 — Эверестде 1924 джылда тас болгъан альпинист Джордж Ли Мэллорини ёлюгю табылгъанды. Тюрлендириу...

3 май Свеаборг 1791 — Варшавада Тёртджыллыкъ сейм дунияда эм биринчи конституцияладан бирин къабыл этгенди. 1808 — Орус-швед къазауат: оруслула Свеаборг къаланы (суратда) алгъандыла. 1841 — Джангы Зеландия британ колония баямланнганды. 1906 — II Николай орус, фин эмда швед тилни Финляндияны официал тиллери баямлагъанды. 1919 — Бавар Совет республиканы правительствосуну ахыр олтурууу. 1937 — Маргарет Митчеллни «Джел алыб кетгенле» романына Пулитцерни премиясы берилгенди. 1941 — Белгили къарачай-малкъар поэт, Россияны джазыучуларыны Союзуну эмда журналистлерини Союзуну члени, Кърал Думаны биринчи чакъырылыууну депутаты Акъбайланы Азрет туугъанды. 2007 — Прайя-да-Лушда (Португалия) 4 джыл болгъан Мэдлин Макканн тас болгъанды. Тюрлендириу...

4 май Наполеон Персияны келечилери бла тюбешеди 1807 — Наполеон Бонапарт бла Персияны шахы Фетх Алини (суратда) арасында Финкенштейн кесамат тауусулгъанды. 1869 — Эдзо Республика, императорну флоту бла тенгиз сермешиуге киргенди (en). 1910 — Канаданы аскер-тенгиз флоту къуралгъанды. 1912 — Италия, Родос айрымканны оккупация этгенди. 1919 — Къытайда студент къайгъыланыула башланнгандыла. 1932 — Аль Капоне, налогла тёлемегени ючюн терслеу бла (en) тюрмеге тутулгъанды. 1979 — Маргарет Тэтчер, Уллу Британияны биринчи тиширыу-премьери болгъанды. 1990 — Латвия ССР-ни Баш Совети Латвия Республиканы бойсунмаулугъуну ызына къатарылыууну юсюнден декларацияны къабыл этгенди. Энтда: 4 май Тюрлендириу...

5 май Chanel No. 5 1762 — Россия империя, кесини талпыуу бла Джетиджыллыкъ къазауатдан чыкъгъанды. 1788 — Испанлы тенгиз тинтиучю Мартинес, Ванкувер айрымканны (бусагъатда Канаданыкъы) Испанияны джери баямлагъанды. 1836 — Европада биринчи темир джол Бельгияда ишлеб башлагъанды. 1921 — Коко Шанель, публикагъа Chanel No. 5 ароматны (суратда) танытханды. 1949 — Он европалы кърал, Европаны Кенгешини къуралыууну юсюнден Лондон кесаматха къол салгъандыла. 1988 — Эверестни тёппесинден биринчи телетрансляция болгъанды. 1999 — Македония, Косово бла чеклерин джабханды. 2004 — Пабло Пикассону «Юлле бла джашчыкъ» картинасы, 104 миллион долларгъа сатылгъанды. Тюрлендириу...

6 май Чёрный пенни. 1626 — Голландлы колонист Петер Минёйт индейлиледен 24 доллар багъасы болгъан бижутериялагъа Манхэттенни сатыб алгъанды. 1757 — Джетиджыллыкъ къазауат: Праганы къатында сермешиу (ru). 1840 — Биринчи почта марканы («Къара пенни», суратда) хайырланыргъа берилгенини официал датасы. 1937 — Нью-Йоркну къатында Лейкхёрстде «Гинденбург» деген мазаллы герман дирижаблны катастрофасы. 1965 — Кит Ричардс, Мик Джаггерни, аны аллы бла джазгъан Satisfaction джырны аккордларын ойнар ючюн, уятханды. 1992 — Белгили немец эмда американ киноактриса, джырлаучу Марлен Дитрих ёлгенди. 1994 — Евротоннель ачылгъанды. 2001 — Тарихде биринчи кере римли папа (II Иоанн Павел) межгитге киргенди. Тюрлендириу...

7 май Друри-Лейн. 1663 — Лондонда эм эски ингилиз театр Друри-Лейн (суратда) ачылгъанды. 1744 — I Елизаветаны Россияда асмакъны джасакъ этиуню юсюнден буйругъу чыкъгъанды. 1883 — Юч бояулу (акъ-кёк-къызыл) байракъ — Россияны официал байрагъы болгъанды. 1895 — Петербургда орус физик эмда электротехник Александр Попов кеси къурагъан аппаратны кёргюзгенди, кечирек ол радиону прототипи болгъанды. 1904 — Россия империяда латин шрифт бла литва басмадан джасакъланыу алыннганды; бусагъатдагъы Литвада бу кюн Басманы къайтарылыууну кюню деб байрамланады. 1915 — «U-20» герман суу тюбю кеме «Лузитания» ингилиз пассажир кемеге чабханды; 1198 пассажир ёлгенди. 1946 — Токиода «Токио цусин когё» компанияны тамалы салыннганды, кечирек ол «Sony» атны алгъанды. 1954 — АБШ, Франция эмда Ингилиз, СССР-ни НАТО-гъа къошулургъа башламчылыгъын унамагъандыла. Тюрлендириу...

8 май Миссисипини ачыкълау 1541 — Эрнандо де Сото, европачыладан биринчи болуб, Миссисипи сууну кёргенди (суратда). 1713 — Шимал къазауатны барыуунда орус аскер Гельсингфорсну кючлегенди. 1895 — Къытай, Тайванны Япониягъа бергенди. 1902 — Мартиникада Мон-Пеле вулканны къусханыны эсебинде 20 000 чакълы бир адам ёлгенди. 1918 — П. Н. Красновну башчылыгъында къозгъалгъан къазакъла Дондагъы Ростовну алгъандыла. 1945 — Берлин операцияны бошалыуу; Германияны (23:01 CET) ажымсыз капитуляциясы; Уллу Ата Джурт къазауатны бошалыуу. 1947 — Франция, Халкъла Арасы Валюта Фондну къурамындан чыкъгъанды. 1984 — СССР, Лос-Анджелесдеги Джай Олимпиада оюнланы бойкот этгенин баямлагъанды. Тюрлендириу...

9 май Парк Победы Парк Победы Уллу Ата Джурт къазауатда Хорламны кюню. Экинчи дуния къазауатны къурманларына аталгъан, эсгериу бла джарашыу кюнлени экисинден бири. 1901 — Мельбурнда Австралияны парламентини биринчи олтурууу ётгенди. 1917 — Россияны Болджаллы правительствосу басмада цензураны бютеулей къурутулгъанын баямлагъанды. 1936 — Муссолини Эфиопияны Италиягъа къошулгъанын баямлагъанды. 1945 — Россияда Хорламны кюню. 1955 — Германия Шимал Атлантика кесаматны организациясына къошулады. 1958 — Сан-Францискода джашагъанла, биринчиле болуб, А. Хичкокну «Башны тёгерек айланыуу» фильмин кёргендиле. 1960 — Пискарёв эсгериу къабырлада Ленинградны блокадасыны къурманларына эсгертме ачылгъанды. 1995 — Москвада Поклонная дуппурда (суратда) эсгериу комплекс ачылгъанды. Тюрлендириу...

10 май «Большой Балтийский» 1775 — Уллу Британияны Шимал Америкадагъы къозгъалгъан колонияларыны 2-чи Континентал конгресси Филадельфияда ачылгъанды. 1844 — Канаданы ара шахары Кингстондан Монреалгъа кёчгенди. 1857 — Сипайланы Британ Ост-Индия кампаниягъа къаршчы къозгъалыулары. 1869 — Американ континентни юсю бла ётген биринчи трансконтинентал темир джол (en) эксплуатациягъа берилгенди. 1877 — Румыния, Осман империядан эркинлигин баямлагъанды. 1913 — Комендант аэродромдан дунияда биринчи тёртмоторлу самолёт (суратда) хауагъа чыкъгъанды. 1924 — АБШ-да, Тинтиулени бюросуну директору болуб, Дж. Э. Гувер салыннгынды. 1967 — СССР, Израиль бла дипломат илишкилерин юзгенди. Тюрлендириу...

11 май Альберт Эйнштейн 1860 — Сицилияны джагъасында «бир минг» гарибальдичи тюшгенди. 1867 — Люксембургну статусуну юсюнден Лондон кесаматха къол салыннганды. 1873 — Улл театрда «Снегурочка» пьеса салыннганды (музыкасы — П. И. Чайковскийни). 1916 — Альберт Эйнштейн (суратда), кёрелилик теориясын публикагъа танытханды. 1947 — Израилни «Моссады», холокостну идеологу А. Эйхманны Аргентинада тутханды. 1949 — Израиль, БМО-гъа киргенди. 1949 — Сиам королевствону аты — Таиланд деб тюрленнгенди. 1997 — Deep Blue компьютер, шахматладан дуния чемпион Гарри Каспаровну хорлагъанды. Тюрлендириу...

12 май Z3 1551 — Лиманы университети къуралгъанды, Джангы Дунияда биринчи университет. 1731 — Ладога илипин бла кемеле джюрюб башлагъанды. 1926 — Польшада Май переворот (en). 1941 — Конрад Цузе, публикагъа биринчи компьютерни (суратда) танытханды. 1965 — ФРГ бла Израилни арасында дипломат илишкиле къуралгъандыла. 1976 — Москва Хельсинки къауум къуралгъанды. 1993 — Къыргъызстан, сом атлы миллет валютаны орнатханды. 2008 — Сычуань джер тебрениуню эсеби бла 70 000 къытайлы ёлгенди. Тюрлендириу...

13 май Сумкалы бёрюню бодуркъусу 1564 — Князь Андрей Курбский, Юрьевден Литваны джерлерине къачханды. 1607 — Шимал Америкада биринчи ингилиз колония Джеймстаунну тамалы салыннганды. 1830 — Эквадор, Уллу Колумбияны къурамындан чыгъыб, кесин республика баямлагъанды. 1836 — Россияда биринчи темир джол ишлениб башлагъанды. 1888 — Бразилияда къул тутуу джасакъланнганды. 1930 — Ахыргъы кийик cумкалы бёрю (суратда) ёлтюрюлгенди. 1981 — Тюрклю террорист Мехмет Али Агджа, римли папа II Иоанн Павелни ёлтюрюрге чабханды. 2003 — Москвада АБШ-ны посольствосунда джангы 20-долларлыкъ купюраны презентациясы ётгенди. Тюрлендириу...

14 май Давид Бен-Гурион 1607 — Джон Смит, АБШ-ны территориясында биринчи дайым ингилиз джерлешимни тамалын салгъанды. 1796 — Ингилиз доктор Эдвард Дженнер, къара чечекге къаршчы вакцинаны биринчи кере хайырландыргъанды. 1939 — Беш джылдагъы мексикан къызчыкъ Лина Медина сабий табхады. 1948 — Давид Бен-Гурион (суратда), Израиль къралны къуралгъанын баямлагъанды. 1955 — СССР, Албания, Болгария, Венгрия, ГДР, Польша, Румыния эмда Чехословакия Варшава кесаматха къол салгъандыла. 1962 — Афинледе Хуан Карлос Испаниячыны бла София Грециячыны некяхы ётгенди. 1963 — Кувейт, БМО-гъа киргенди. 1993 — Литва, Словения эм Эстония Европаны Кенгешине киргендиле. Тюрлендириу...

15 май Бейлини мынчакълары 1756 — Ингилиз Франциягъа къазауат баямлагъаны бла Джетиджыллыкъ къазауат башланнганды. 1768 — Генуя республика, Франциягъа Корсика айрымканны сатханды. 1836 — Астроном Ф. Бейли, «Бейлини мынчакъларын» (суратда) ачханды. 1905 — АБШ-да Невада штатда Лас-Вегас шахарны тамалы салыннганды. 1905 — «Амур» минзаг, «Хацусэ» бла «Ясима» япон броненосецлени батдыргъанды. 1928 — «Шашхан самолёт» мультфильмде Микки-Маусну кинодебюту ётгенди. 1935 — Москва метрополитенни биринчи линиясы ачылгъанды. 1970 — Халкъла арасы олимпиада комитет, Къыбыла Африканы апартеид политика ючюн эришиуледен къоратханды. Тюрлендириу...

16 май Парижде Жанна д'Аркга эсгертме 1871 — Британ Колумбия, Канаданы алтынчы провинциясы баямланнганды. 1920 — Жанна д'Аркны (суратда) католик клиса сыйлыланы санына къошханды. 1929 — «Рузвельт-отелде» Американ киноакадемияны премиясы берилген биринчи церемония ётгенди. 1942 — Экинчи дуния къазауат: немец аскер Керчь шахарны кючлегенди. 1943 — Варшава геттода антифашист къозгъалыуну басылыуу. 1962 — АБШ-да биринчи лазерни презентациясы ётгенди. 1969 — «Венера-5» планетала арасы совет космос аппарат Венерагъа джетгенди. 1985 — М. С. Горбачёвну алкоголгъа къаршчы компаниясы башланнганды. Тюрлендириу...

17 май Антикитер механизм 1673 — Жак Маркетт бла Луи Жолье, Орта Кюнбатышны къобанлары бла кёллерин тинтиб башлагъанды. 1724 — Исландияда Крапла вулканны къусханыны эсебинде 320 метрлик кратер къуралгъанды. 1805 — Боннда Бетховенни Крейцер сонатасыны премьерасы ётгенди. 1809 — Наполеон Бонапарт, Франциягъа Папа областны къошханын баямлагъанды. 1900 — Экинчи ингилиз-бур къазауат: Мафекингни 217-кюнлюк къуршаланыууну ахыры. 1902 — В. Стаис, буруннгу грек кемени чачылгъанларында талай джез механизм табханды (суратда). 1916 — Уллу Британия, дунияда биринчи болуб, джай заманнга кёчгенди. 1940 — Экинчи дуния къазауат: немец аскер, Бельгияны ара шахары Брюсселни кючлейди. Тюрлендириу...

18 май Лхоцзе 1753 — I Елизаветаны буйругъу бла Россияда биринчи Кърал банк къуралгъанды. 1804 — Наполеон, «французланы императору» баямланнганды. 1848 — Франкфуртда биринчи бютеугерман парламент джыйылгъанды. 1861 — Арканзас штат, АБШ-ны къурамындан чыгъыб, АКШ-гъа киргенди. 1897 — Брэм Стокер, «Дракула» романны басмагъа чыгъаргъанды. 1944 — Кърымдан кърым татарланы депортациясы башланнганды. 1956 — Эрнст Рейсс бла Фриц Лухсингер, биринчиле болуб, Лхоцзе тау массивге (суратда) чыкъгъандыла. 1958 — Канн кинофестивалда «Летят журавли» совет фильм «Алтын пальма бутакъны» алгъанды. Тюрлендириу...

19 май Троицк кёпюрню къатында Суворовха эсгертме 1674 — Сейм, Ян Собескийни поляк король этиб сайлагъанды. 1712 — I Пётр, Россияны ара шахарын Москвадан Санкт-Петербургга кёчюргенди. 1780 — «Къара кюн»: Шимал Американы кёгюнде, нек болгъаны билинмегенлей, кюн мутхузланнганды. 1801 — Санкт-Петербургда А. В. Суворовха эсгертме (суратда) ачылгъанды. 1802 — Наполеон, Сыйлы легионну орденин къурагъанды. 1909 — Париждеги «Шатле» театрда Дягилевни «Орус сезонлары» ачылгъанды. 1919 — Тюркде Кемалист революция башланнганды. 1999 — Новгород шахарны атын Уллу Новгород деб тюрлендирген закон къабыл этилгенди. Тюрлендириу...

20 май Тарас Шевченкону автопортрети 1498 — Васко да Гама, европачыладан биринчи болуб, Каликутагъа (Индия) кемеси бла келгенди. 1570 — Абрахам Ортелий, бусагъатдагъы атласланы типлеринден биринчини басмалагъанды. 1609 — Лондонда, авторундан эркинлик алынмай, «Уильям Шекспирни сонетлерин» басмалагъандыла. 1838 — Эресейни культурасыны белгили адамлары украин суратчы Тарас Шевченкону (суратда), ачха бериб, азат этгендиле. 1873 — Levi Strauss & Co. фирмагъа «хурджунунда темир тюймелери болгъан кёнчеклеге» лицензия берилгенди. 1882 — Германияны, Австро-Маджарны эмда Италияны арасында Ючлю Бирлик къуралгъанды. 1902 — Куба, Испаниядан эркин болгъанды, кесин республика баямлагъанды. 2003 — Энчи тышындан джюрютюлген космос кемени биринчи учууу «SpaceShipOne». Тюрлендириу...

21 май Абхаз мухаджирле Тюркню Самсун шахарыны портунда, 1864 джыл Кавказ къазауатны (1763—1864) къурманларын эсгериу кюн 1502 — Жуан да Нова, Сыйылы Еленаны айрымканын ачханды. 1853 — Натуралист Ф. Г. Госсе, Лондондагъы Риджентс-паркда «Суу виварийни» кёргюзгенди. 1859 — Лондондагъы Биг-Бен къалада сагъатла ишлеб башлагъанды. 1892 — Миланда Леонкаваллону «Паяцла» операсыны биринчи дуния премьерасы ётгенди (дирижёру — А. Тосканини). 1904 — Парижде Футболну халкъла арасы федерациясы къуралгъанды. 1927 — Чарльз Линдберг, Spirit of St. Louis самолётда Атлантиканы бир къыйырындан башха къыйырына учханды. 1969 — Джон Леннон бла Йоко Оно, Монреалда «Bed-In» деген онкюнлюк акцияны башлагъандыла. 1972 — Геолог Ласло Тот, къая чёгюч бла Микеланджелону «Пьетасына» чабханды. Тюрлендириу...

22 май Лувестейн 1621 — Гуго Гроций, китаб кюбюрде бугъуб, Лувестейн къаладан къачханды (суратда). 1844 — Баб, муслиманланы кесини динине буруб башлагъады. 1849 — Авраам Линкольн, джюзген докну конструкциясына 6469 номерли патент алгъанды. 1911 — Парижде Халкъла арасы кинология федерация къуралгъанды. 1939 — Гитлер бла Муссолинини «Къурч пактлары» . 1960 — Уллу чилий джер тебрениу, сынаб къарау тарихде эм кючлю. 1972 — Ричард Никсон, американ президентледен биринчи болуб, СССР-ге келгенди. 1980 — Pac-Man компьютер оюнну официал релизи чыкъгъанды. Тюрлендириу...

23 май Квентин Тарантино 1430 — Жанна д'Арк Бургундиячы герцогга джесир тюшгенди. 1568 — Нидерланд революцияны биринчи сермешиую. 1592 — Венецияда Джордано Брунону инквизиция тутханды. 1618 — Онючджыллыкъ къазауатны башланыууна чурум болгъан прага дефенестрация. 1879 — И. С. Тургенев Оксфорд университетде хакъны доктору атны алгъанды. 1930 — Биринчи Ленинни Ордени бла «Комсомольская правда» газет саугъаланнганды. 1988 — Мишель Платини уллу футболдан кетгенди. 1994 — «Алтын пальма бутакъ» К. Тарантинону (суратда) «Pulp Fiction» фильмине берилгенди. Тюрлендириу...

24 май Бруклин кёпюр 1487 — Джалгъан патчах Ламберт Симнел, Дублинни кафедрал клисасында Ингилизни королю кибик коронацияны ётгенди. 1819 — «Саванна» пароход, Атлантика океанны юсю бла тарихде биринчи кере джолоучулукъгъа чыкъгъанды. 1844 — Морзени телеграфы, Вашингтондан Балтиморгъа тарихде биринчи телеграмма джиберилгенди. 1883 — Нью-Йоркда, ол заманда дунияда эм уллу тагъылгъан кёпюр болгъан, Бруклин кёпюр (суратда) ачылгъанды. 1950 — Ингрид Бергман бла Роберто Росселлини юйдегиленнгендиле. 2001 — Орус Википедияда биринчи статья чыкъгъанды. 2008 — Россия Евровидениеде биринчи кере хорлагъанды. Тюрлендириу...

25 май Стрелец бунт 1085 — VI Альфонсо, Толедону маврладан къазауат этиб алгъанды. 1682 — Москвада къозгъалыу (суратда). 1787 — Дж. Вашингтон башчылыкъ этген Конституцион конвент Филадельфияда джыйылгъанды. 1810 — Аргентина, Испаниядан эркинлигин баямлагъанды. 1895 — Сюд, Оскар Уайльдны 2 джылгъа каторгагъа ашыргъанды. 1946 — Иорданияны Уллу Британиядан эркинлиги баямланнганды. 1963 — Аддис-Абебада Африканы къралларыны конференциясында Африкан бирликни организациясы къуралгъанды. 2005 — Москваны энергосетини авариясы Россияны ара шахарыны талай районун чыракъсыз къойгъанды. Тюрлендириу...

26 май Каспар Хаузер. 1799 — Суворовну итальян джюрюшю: орус аскер Туриннге киргенди. 1828 — Каспар Хаузер (суратда) Нюрнбергде чыкъгъанды. 1831 — Поляк аскер, Остроленкада ууатылыб, Варшавагъа туракъладыла. 1865 — Кенерал К. Смит башчылыкъ этген аскерни джесирлениую бла АБШ-да граждан къазауат бошалгъанды. 1948 — Къыбыла-Африкан Республикада апартеид политиканы башланнганы баямланнганды. 1966 — Гайана, Уллу Британиядан эркинлигин алгъанды. 1972 — Ричард Никсон бла Леонид Брежнев Москвада ракеталадан джакълагъан системаланы чеклеуню юсюнден кесаматха къол салгъандыла. 1991 — Гюрджюде Звиад Гамсахурдиа хорлагъан президент сайлаула ётгендиле. Тюрлендириу...

27 май Петропавловск къала 1606 — Москвачыланы I Ётюрюк Дмитрий бла Марина Мнишекге къаршчы къозгъалыулары. 1703 — Санкт-Петербургну биринчи мекямы — Петропавловск къаланы (суратда) тамалы салыннганды. 1855 — Джайгъы терек бачхада И. Крыловха эсгертме ачылгъанды. 1905 — Малахов тёбеде Франц Рубо суратчыны «Севастополну къоруулау» деген панорамасы ачылгъанды. 1937 — Сан-Францискода «Алтын Къабакъ Эшик» кёпюр эксплуатациягъа берилгенди. 1941 — Экинчи дуния къазауат: «Бисмарк» атлы линкорну батдырылгъаны бла немец флотну алгъа джюрюш активлиги тохтагъанды. 1949 — Москвада режиссёр Александр Таировну театры джабылгъанды. 1997 — Парижде Россия Федерация бла НАТО-ну арасында илишкилени юсюнден актха къол салыннганды. Тюрлендириу...

28 май Иоанн Павел II 1905 — Орус тенгиз флот, Цусима айрымканны къатында сермешиуде хорланнганды. 1918 — Эрменни бла Азербайджанны бойсунмаулукълары баямланнгандыла. 1956 — Франция, Индиядагъы колонияларын Индий Бирликге бергенди. 1961 — «Халкъла арасы амнистия» атлы халкъла арасы хакъла джакълагъан организация къуралгъанды. 1964 — Палестинаны азатлау организация къуралгъанды. 1982 — II Иоанн Павел (лат. Ioannus Paulus PP. II), Уллу Британиягъа баргъан, биринчи римли папа болгъанды. 1987 — Москвада Къызыл майданда Матиас Рустну спорт самолёту къоннганды. 2008 — Непалда официал халда монархия къурутулгъанды. Тюрлендириу...

29 май Ридо илипин 1453 — II Мехмед, Константинополь шахарны алгъанды. 1489 — Мимар Синан туугъанды, Османлы къралда баш архитектор. 1536 — Бернчиле Франсуа Бониварны Шильон къаладан азатлагъандыла. 1832 — Канадада Оттава сууну Онтарио кёл бла байлагъан Ридо илипин (суратда) официал халда ачылгъанды. 1848 — Висконсин, АБШ-ны штаты болады. 1953 — Шерпли Норгэй Тенцинг бла альпинист Эдмунд Хилларини Эверестге биринчи чыгъыулары. 1965 — Европаны боксдан XVI чемпионаты бошалгъанды: совет боксчула алтын медалланы ондан сегизин алгъандыла. 1990 — Б. Н. Ельцин, РСФСР-ни Баш Советини Председатели болуб сайланнганды. Тюрлендириу...

30 май Демократияный бийчеси 1431 — Руанда Жанна д’Арк кюйдюрюлгенди. 1942 — Британ авиация Кёльнну бомбалагъанды. 1967 — Полковник Одумегву Оджукву, Нигериядан Биафра къралны айырылгъанын баямлагъанды. 1982 — Испания, НАТО-гъа киргенди. 1989 — Къытайлы студентле, Тяньаньмэнь майданда «Демократияны бийчеси» статуяны (суратда) салгъандыла. 1994 — Влад Листьевни «Час пик» телепрограммасыны дебюту. 1995 — Россияда джюзминглик купюра хайырланыб башлагъанды. 1999 — Минскни метросуна кирген джерде басынышыуда 53 адам ёлгенди. Тюрлендириу...

31 май Янтардан отоуну ачылыуу 1223 — Монголланы Европагъа биринчи джюрюшлери: Калкада сермешиу. 1866 — Канаданы территориясына Фениан чабыуулла. 1884 — Американ доктор Джон Харви Келлог нартюх гулмаклагъа патент алгъанды. 1891 — Владивостокда официал халда Транссибирь магистралны тамалы салыннганды. 1961 — Къыбыла-Африкан Республиканы Уллу Британиядан бойсунмаулугъу баямланнганды. 1994 — Борис Березовский, «ЛогоВазны» директорла кенгешини тамадасы болуб сайланнганды. 2002 — Япония бла Къыбыла Кореяда Футболдан дуния чемпионат башланнганды. 2003 — Санкт-Петербургда официал халда, джангыдан этилген Янтардан отоу (суратда) ачылгъанды. Тюрлендириу...